Türkiye sinema tarihi devlet düzeyinde bir yazımı ve tabii ki projesi olmadığı sürece sanırım biz araştırmacılar kayda geçmeyen daha çok bilgiye ulaşacağız. İşte kayıp festivale dair bir haber

Türkiye’nin en köklü iki festivalinden biri olan Altın Koza Film Festivali (diğeri Antalya-Altın Portakal Film Festivali) ilk defa 1969’da yapılır. Farklı nedenlerle kesintiye uğrayan festival 2023’te 30’uncu kez sanatseverlerle buluştu. Gazete arşivlerinde okuduğumuz bir haber Altın Koza’nın Adana’nın en eski festivali olma olduğu bilgisini ortadan kaldıracağa benziyor. 

Demokrat İzmir gazetesinin 5 Eylül 1965 tarihli sayısında yer alan “Bir FESTİVAL daha” üst başlığıyla yayımlanan “KARATAŞ Film Festivali’nde on Türk filmi yarışacak” başlıklı haberi bu konudaki ezberimizi bozacağa benziyor. 

FESTİVALLER VE 1960’LAR

Demokrat İzmir gazetesi 27 Mayıs 1960 Darbesi’nin yarattığı göreli özgürlük ortamında kültür-sanat alanında geniş yelpazede yayın yapmaya özen gösteren bir gazete olarak dikkati çekiyor. Şüphesiz 1960’tan önce de Türkiye’de festivaller düzenleniyordu. Ancak ulusal düzeyde bir festivale kavuşmak 1960’larda Altın Portakal Film Festivali’yle mümkün oldu. Demokrat İzmir gazetesinin de yerel bir gazete olmasına rağmen Türkiye’nin her tarafında farklılık ve yenilik gösteren sanat olaylarına yer vermeye çalıştığı gözleniyor. 

Gazetenin söz ettiğimiz tarihinde yayımladığı haberin girişinde şu ifadeler yer alıyor:  “Eskiden Türkiye’de film festivalleri düzenlenmezdi. Bu moda daha ülkemize uğramamıştı. Geçen yıl Antalya’da yapılan “Altın Portakal” yarışmasıyla bu çığır da açılmış oldu. Bunu bu yıl aynı şehirde yapılan festivalin ikincisi izledi. Ardından da İzmir’de “Altın Salkım” armağanını dağıtan “Fuar Film Festivali” yapıldı. Önümüzdeki günlerde de Adana’nın Karataş Bucağında düzenlenecek “Karataş Film Festivali”yle yeni bir festival daha görmek fırsatını bulacağız.”

ADANA’NIN KÜÇÜK İSKELESİ

Haberin devamında “Adana’nın Akdeniz’deki küçük bir iskelesi olan Karataş’ta yapılacak festivalde” ödül olarak “Ak Altın” armağanı verileceği yazılı. Bugün devamlılığı olan Altın Koza’nın adını da ödülünü de hatırlatıyor ki haberin devamı bunu doğruluyor: . “Bölgenin en verimli ürünü olan pamuğu temsil eden ak altın, ortada açmış gümüğlü bir pamuk dalı taşıyan altın yapraklı bir sembol olacak. Bu armağan festivalin en iyi filmine, yapımcı şirkete, senaryo yazarına, rejisörüne, kadın ve erkek oyuncusuna verilecek.”

Haberin devamında ilginç bir bilgi var. “Karataş Film Festivali’nde jüri bulunmayacak, büyük jüriyi seyirci teşkil edecek”. Bu seyircinin nasıl seçildiği ile ilgili herhangi bir bilgi yok. Devamında ise “Güney Anadolu Bölgesi ile Adana-Karataş Turizm Derneği’nin festivalin 7 günlük süresi içinde TMTF’nun düzenlediği kültür şenliğine derecelenen uluslararası topluluklar da katılacak, sergiler açılacak müzik gösterileri düzenlenecek” ifadesi yer alıyor. Haberden Türkiye Milli Talebe Federasyonu’nun (TMTF) katkısı olduğu anlaşılıyor. 

KOMİTE VAR AD YOK

Haberin son paragrafında bir festival komitesinden söz ediliyor. Doğrusu araştırmamızın önünü açacak bilgiyi burada da bulamadık çünkü tek isim yok. Ancak festivalde yarışan filmlerden söz ediyor: Festivalde festival komitesine göre “Son 15 yılın en başarılı 10 Türk filmi” seçilecek. Yarışmaya katılacak olan filmler şunlar: “Kanun Namına”, “Gelinin Muradı”, “Beyaz Mendil”, “Düşman Yolları Kesti”, “Namus Düşmanı”, “Üç Arkadaş”, “Yılanların Öcü”, “Namus Uğruna”, “İkimize Bir Dünya”, “Kaçak”.

1965 yılında yapıldığını haberden anladığımız festivalde gösterilen filmler içinde eski tarihli yapım Kanun Namına (Lütfi Ömer Akad, 1952). Filmlerin içinde Kanun Namına, Üç Arkadaş gibi filmler sinemamız açısından bir dönemi başlatan ve sinema dünyasında olay yaratan filmler. Yılanların Öcü ve İkimize Bir Dünya toplumsal gerçekçi akım içerisinde kabul görülen filmler. İkimize Bir Dünya filmi, Nevzat Pesen’in yönettiği Steinbeck’in “Fareler ve İnsanlar” romanından bir uyarlama. Maalesef hiçbir arşivde kaydı yok. Listede en azından internet ortamında bulamadığımız başka filmler de var. 

BASINDA İZ YOK

İzini bulduğumuz bu festivalde yarışan filmler ve sonucu hakkında bilgiye ulaşmak için arşiv taramaya devam ettik. Maalesef Adana yerel basını ve bu haberi yazan Demokrat İzmir gazetesinde festivale dair başka haber yok. Dönemin Demokrat İzmir’iyle benzer kültür-sanat takibi yapan Akşam ve Milliyet gazetelerinde de bir haber yok. 1965’ten sonraki birkaç yılda da festivalin yeniden yapıldığına dair bir bilgi yok. Şu yorumu yapmam herhalde hata olmaz: 1969 yılında yapılan ilk Altın Koza Film Festivali’ni organize eden ekip 1965’te Karataş’ta yapılan festivalden haberdardı. Ödül olarak konulan “Ak altın”ın varlığı bunu düşünmemiz için yeterli bir veridir. 

Bizi şaşırtan en önemli hususlardan birinin de sinema tarihçilerinin notlarında bu festivale dair tek bilginin olmaması. Nijad Özön’ün Türk Sineması Kronolojisi kitabı 1895’ten 1966’ya kadar yayımlanan sinema röportaj dizileri dahil bütün sinema olaylarından söz ediyor. Ancak Karataş’taki bu festivale dair tek iz yok. Aynı durum Erman Şener’in “Festivaller” kitabı içinde geçerli. 

Şimdilik tahminim festivale İstanbul ve Adana basınının yeterli ilgi göstermediği ve festivalin sonraki yıllarda yapılmadığı. Festivalde ödülleri hangi film ve kimlerin aldığı bilgisine ulaşmak için çalacağımız iki kapı var. Şimdilik önümüzdeki ödev bu. 

Demokrat İzmir’de yer alan haberi basit yazım hatalarına müdahale etmeden olduğu gibi yayımlıyoruz. Araştırmacılara yol göstermesi umuduyla…..

Bir FESTİVAL daha 

KARATAŞ Film Festivali’nde on Türk filmi yarışacak 

FESTİVALDE EN İYİ YAPIMCI, SENARİST, REJİSÖR, KADIN- ERKEK ARTİSTE “AK ALTIN” ARMAĞANI VERİLECEK 

Eskiden Türkiye’de film festivalleri düzenlenmezdi. Bu moda daha ülkemize uğramamıştı. Geçen yıl Antalya’da yapılan “Altın Portakal” yarışmasıyla bu çığır da açılmış oldu. Bunu bu yıl aynı şehirde yapılan festivalin ikincisi izledi. Ardından da İzmir’de “Altın Salkım” armağanını dağıtan “Fuar Film Festivali” yapıldı. Önümüzdeki günlerde de Adana’nın Karataş Bucağında düzenlenecek “Karataş Film Festivali”yle yeni bir festival daha görmek fırsatını bulacağız. 
7-1 Eylül tarihleri arasında Adana’nın Akdeniz’deki küçük bir iskelesi olan Karataş’ta yapılacak festivalde “Ak Altın” armağanı verilecek. Bölgenin en verimli ürünü olan pamuğu temsil eden ak altın, ortada açmış gümüğlü bir pamuk dalı taşıyan altın yapraklı bir sembol olacak. Bu armağan festivalin en iyi filmine, yapımcı şirkete, senaryo yazarına, rejisörüne, kadın ve erkek oyuncusuna verilecek. 

Karataş Film Festivali’nde jüri bulunmayacak, büyük jüriyi seyirci teşkil edecek. Güney Anadolu Bölgesi ile Adana-Karataş Turizm Derneği’nin festivalin 7 günlük süresi içinde TMTF’nun düzenlediği kültür şenliğine derecelenen uluslararası topluluklar da katılacak, sergiler açılacak müzik gösterileri düzenlenecek. 
Festivalde festival komitesine göre “Son 15 yılın en başarılı 10 Türk filmi” seçilecek. Yarışmaya katılacak olan filmler şunlar: “Kanun Namına”, “Gelinin Muradı”, “Beyaz Mendil”, “Düşman Yolları Kesti”, “Namus Düşmanı”, “Üç Arkadaş”, “Yılanların Öcü”, “Namus Uğruna”, “İkimize Bir Dünya”, “Kaçak”.