Ayvalık’ın dünyaca ünlü Sarımsaklı plajında 115 bin metrekare alanda başlatılan çalışmaların kumsal için yıkım olduğunu ifade eden Ayvalık Tabiat Platformu, çalışmaların durdurulması için eylem yaptı....

Ayvalık’ın dünyaca ünlü Sarımsaklı plajında 115 bin metrekare alanda başlatılan çalışmaların kumsal için yıkım olduğunu ifade eden Ayvalık Tabiat Platformu, çalışmaların durdurulması için eylem yaptı. Ellerinde, ' Kumsala beton dökülemez', 'Plajlar kumuyla güzel', ‘Döktüğün betonu kaldır ', 'Plajda havlularımıza yer kalmadı ' yazılı dövizlerle toplanan Ayvalık Tabiat Platformu’na Bergama Çevre Platformu, Ayvalo Ayvalık Bisikletlileri Grubu, Altınova Koruma Girişimi, Atatürkçü Düşünce Derneği temsilcileri, Sarımsaklı sakinleri ve vatandaşlar destek verdi. Tamamen kumluk bir bölge olan plajın en önemli özelliği kumların vücuda yapışmıyor olmasıdır. Turkuaz rengi deniz ve ince kumu ile Sarımsaklı Plajı da doğal bir güzellik olarak ön plana çıkıyor. “Madra Çayı’nın, Kozak’tan taşıdığı granit kumuyla milyonlarca yılda oluşan eşsiz bir kumsaldır. Sarımsaklı plajı, Balıkesir’in Küçükköy beldesinde yer alan ve nerede olduğu merak edilen muhteşem bir plaj. Sarımsaklı ismini bölgeden çıkarılmış olan kilise ve ev yapımında kullanılan sarımsı renklerdeki taşlardan almaktadır. Sarımsaklı ve çevresinde yerleşik hayatın genel olarak 15. yüzyılda başladığı bilinmektedir. Osmanlı Devleti’ne vergi mükellefi olan Midilli Adası prensi Gateluzio’nun vergileri geciktirmesi sonucunda Fatih Sultan Mehmet orduyu Midilli’ye göndermiştir. Bu doğrultuda Midilli kısa bir sürede alınmıştır. Midilli’nin alınması ile birlikte Sarımsaklı Bölgesi’de Türklerin egemenliği altına girmiştir.

AKDENİZ İKLİMİ

Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü Sarımsaklı’da yağışlı ve ılık bir kış mevsimi yaşanmaktadır. Bölgede yaz mevsimi ise sıcak ve kurak geçmektedir. Sarımsaklı, öğlen vakitlerinde başlayan serin meltem rüzgarları ile biraz serinlemektedir. Bunun yanı sıra bölgede Dünya Sağlık Örgütü tarafından belgelenmiş olan 22 adet plaj bulunmaktadır. Sarımsaklı Plajı, Ayvalık’ın en güzel ve en nadide plajlarından bir tanesidir. Ayvalık ilçe merkezine 8 kilometre kadar uzaklıkta yer alan plaj, 7 kilometre uzunluğunda ve 100 metre enindedir. Güneşlenme terası ile de dikkatleri üzerine çekmeyi başaran bu muhteşem plaj hem güzelliği ile hem de masmavi denizi ile gören herkesi kendine hayran bırakmaktadır. Pek çok sayıda konaklama tesisine sahip olan plaj, yaz sezonu boyunca iğne atsan yere düşmez denecek kadar kalabalık olmaktadır. Plajın en belirgin özelliği tertemiz ve berrak bir denize sahip olmasıdır. Halka açık bir şekilde kullanılabilen bu plajda dilediğiniz aktivitelerden en iyi şekilde faydalanabilirsiniz. Yeşilin en güzel tonları ile mavinin en güzel tonunun birleştiği bu mükemmel plaj Kuzey Ege’de tercih edilebilecek en iyi plajlar arasında yer almaktadır. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Ayvalık Temsilciliği ve Ayvalık halkı olarak; “Sahil şantiye alanına çevrilerek, plaj kumu taş ve betonla kaplanmaktadır. Bu alanda bir süredir yaşanan hareketlilik herkesin malumudur. Türkiye’nin en iyi ve en uzun kumsalı olarak bilinen, 8 kilometre uzunluğunda 100 metre enindeki Sarımsaklı kumsalının bugün büyük bir yıkımla karşı karşıya olduğu bir gerçektir. Ayvalık Tabiat Platformu tarafından yapılan açıklamada şu sözlere yer verildi; "Ayvalık turizminin merkezi, dünyaca ünlü Sarımsaklı Plajı, halkın elinden alınıp rantın eline teslim edildiği için buradayız. Şu anda yanında bulunduğumuz, Türkiye'nin en uzun kumul ekosistemleri arasında yer alan Sarımsaklı Plajı, Madra Çayı’nın, Kozak’tan taşıdığı granit kumuyla milyonlarca yılda oluşan eşsiz bir kumsaldır. Ayvalık turizmine önemli girdiler sağlayan bu eşsiz doğal yapıyı koruyarak sadece WC, duş, kabin gibi portatif ünitelerle hizmet vermek mümkün iken sahil şantiye alanına çevrilerek, plaj kumu taş ve betonla kaplanmaktadır. Bu alanda bir süredir yaşanan hareketlilik herkesin malumudur. Türkiye’nin en iyi ve en uzun kumsalı olarak bilinen, 8 kilometre uzunluğunda 100 metre enindeki Sarımsaklı kumsalı bugün büyük bir yıkımla karşı karşıyadır. Sarımsaklı sahilinde 230 dönümlük alanın 2014 yerel seçimleri sonrası Balıkesir Büyükşehir Belediyesine kiralanmasıyla Ayvalık’ı dünya markası yapmak, turizmi geliştirmek söylemlerinin arkasında burayı ranta açarak pazarlama hayallerinin olduğu açığa çıkmıştır. 2015 yılında tanıtımı yapılan ilk proje, Ayvalık halkının tepki vermesi ve alanın “Kamuya Açık Plaj Kumsal” olarak kayıtlı olması nedeniyle beklemeye alındı. 2021 yılına geldiğimizde bölge Doğal Sit- Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı olarak tescil edilip, mevcut plan hükümsüz kılınmış, "Rekreasyon Alanı" kullanımı kapsamında yapılaşmaların önü açılmış, büyük bir planın son aşamasına geçilmiştir. Bu çalışmanın niteliğini kaybetmiş kumsal alanda yapıldığı söylemi gerçeği yansıtmamaktadır. ÇED muafiyetinden yararlanılarak, meslek kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve halkın görüşlerine başvurulmadan, kapalı kapılar ardında alınan bu kararın, kıyı yasasına, planlama ve şehircilik ilkeleriyle kamu yararına aykırı olduğu gayet açıktır. Halk için değil, halka rağmen yürütülen bu projenin amacı bellidir. Kıyı alanlarını kuralsızca tahrip eden Büyükşehir Belediyesinin, halkın çıkarlarını değil rantı hesapladığı aşikardır.

PROJE HAYATKA GEÇERSE!

*Halka ait olması gereken Sarımsaklı plajında halk plajı sıfırlanarak, sahil şezlongçulara, işletmelere kiraya verilecek; *Zaten nicedir işgal altında olan, kavgaların, hak ihlallerinin yaşandığı Sarımsaklı plajında artık para ödenmeden havlu bile serilemeyecek; *Temel ihtiyaç olan duş, tuvalet, soyunma kabini gibi yapılar da parayla kullanılacak; *Güya halkın yararı için yapılan bisiklet yolu, yürüyüş yolu, konser alanı gibi alanlar rantiyenin elinde ticaret malzemesi haline gelecektir. Bu proje sadece halkın aleyhine değil doğaya da zarar vermektedir. Sarımsaklı kumsalı bir yandan endemik türlerin yaşam alanıdır. 2017 yılında Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'ne bağlı 7. Bölge Müdürlüğü Balıkesir Şube Müdürlüğü tarafından yürütülen "Balıkesir İlinin Karasal Biyolojik Çeşitlilik ve İç Su Ekosistemleri Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme" projesi ile Sarımsaklı Plajı’nda yeni bir endemik tür keşfedilmiştir.

AYVALIKENSIS

Mart, Nisan aylarında çiçek açan, kumsalda yetişen bu bitkiye Ayvalık’a özgü olması nedeniyle “Ayvalikensis” adı verilip, bilim dünyasında Trigonella coerulescens subsp. ayvalikensis (Fabaceae) olarak kayıt altına alınmıştır. Prof. Dr. Gülendam Tümen, Prof. Dr. Fatih Satıl ve Doç. Dr. Selami Selvi tarafından hazırlanan proje raporunda, tehlike altındaki türler kırmızı listesine (IUCN) göre, “zarar görebilir” olduğu belirtilen bu endemik bitkimiz bir süredir kamyonların, kepçelerin tekerlekleri altında ezilip kırıma uğratılmıştır. Bu konuda hazırladığımız raporu, Kaymakamlığa, Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na, Çevre ve Tarım İl müdürlüklerine gönderdik. Şimdi buradan yetkililere soruyoruz; • Doğal bir ortam olarak kullanılan Sarımsaklı kumullarında insanlar yıllardır bu alanları mevcut haliyle kullanabilirken, her yıl lodos fırtınasıyla sular altında kalacak olan bu çaplı büyük bir projenin gerekliliği hakkında bir ön çalışma yapılmış mıdır? • Sarımsaklı sahil kumullarında görülebilen nadir türlerin yaşam alanının belirlenmesi, korunması üzerine bir çalışma gerçekleştirilmiş midir? • Bölgemize has endemik ve yöresel bitki türlerimiz var iken neden projedeki bitkisel lejanda bu türlere ait öneriler yapılmamıştır? • Türkiye ve Ayvalık için bu kadar değerli bir alanda yapılan proje niçin kamuoyu ile paylaşılmadan, görüş alınmadan uygulamaya konmuştur? Plaj düzenlemesi adı altında, dünyanın en iyi, sağaltıcı özelliği olan kumsal ekosisteminin ve kentimize özel isimle tescillenen Ayvalikensis’in yok edilmesi adeta eko-kırıma uğratılması kabul edilemez. Bizler, yaşam savunucuları olarak burada, herkesin gözü önünde sürdürülen bu katliama ve işgale karşı duruyoruz. Sadece bugün için değil, gelecek kuşaklar adına da bu projeye son verilmesini, kumsaldaki beton kaplamaların kaldırılmasını istiyoruz.” Bizler, yaşam savunucuları olarak burada, herkesin gözü önünde sürdürülen bu katliama ve işgale karşı duruyoruz. Ayvalık Tabiat Platformu;”Sarımsaklı’dan elini çek başlığı ile change org.da ayrıca bir kampanya başlattılar. Bizlerde bu kampanyayı yürekten destekliyoruz. Herkesi de bu kampanyayı desteklemeye davet ediyoruz.

ENDEMİK BİTKİ ALANLARI

Çalışma alanı; Balıkesir ili Ayvalık ilçesi Küçükköy Mahallesi 179 ada 66-67 parsellerde, niteliği Kumluk olan 71.859,94 metrekare ile 158.208,64 metrekare olan iki parselde toplam alanı 230,068.58 metrekare alan içerisinde bulunmaktadır. “Peyzaj Düzenleme Projesi” iki etap olarak belirtilmiş olup, 94.189,26 metrekare birinci, 43,656.94 metrekare ikinci etaplar olmak üzere toplam 137.846,20 metrekare (yaklaşık 20 futbol sahası büyüklüğünde) alanın projelendirilmesi şeklinde hazırlanmıştır. Sarımsaklı sahilinde yapımına başlanan “Peyzaj Düzenleme Projesi” nin vaziyet planına göre Atatürk Bulvarı boyunca sıralanmış otopark alanları 8 farklı giriş ile çift taraflı araç park edilerek, peyzaj alanı ile yol arasında bir bant şeklinde yer almaktadır. Düzenlenen alanın dış çerçevesinde “promenad yol” diye belirtilen aks; kumul hattı boyunca yürüyüş bandı olarak düzenlenmiş. Bu çerçeve iç alana doğru bitkisel bantlar ile bölünen sırasıyla bisiklet yolu ve yine yürüyüş yolu ile devam etmekte olup ara ara bisiklet park alanları bırakılmış. Diyagonal bir yay şeklinde düzenlenen çekirdek alanda; oturma birimleri, sahne, çocuk oyun alanı, plaj voleybolu, tenis, futbol ve bisiklet aktiviteleri için özel alanlar mevcuttur. Plaj kumuyla kaplı alanda ki ulaşım birbirini dik kesen yürüyüş yolları ile bağlanmakta ve muhtemelen 3 farklı noktada tuvalet birimleri yerleştirilmiştir. Daha çok 66 parselde kalan kısmıyla dikdörtgen bir plana sahip kısımda; yine çocuk oyun alanı, voleybol sahası, wc birimi ile oturma alanları kamelyalar şeklinde oluşturulmuştur. Malzeme açısından değerlendirilecek olursa; planda görülen tüm noktalamalı alanlar mevcut plaj kumu olup araç parkı, yürüyüş yolları ve bisiklet yolları ise kum üzerine serilen taş ve çelik hasırların üzerine dökülen beton veya beton kilit parke taşı gibi “yapay” malzemelerdir. Beton kilit parke taşları ile oluşturulan alanların çevresini sınırlandırmak açısından “yine yapay malzeme olarak” beton bordürler kullanılmış.

OTOPARKA GEÇİŞ

Genel prensibe bakacak olursak, mevcut yoldan beton bordürlü ve beton kilit parke kaplı kaldırıma, aynı malzemelerle oluşturulan otoparka geçiş yapılıyor. Otoparktan yeşil alan ile ayrılan yürüyüş yolu, doğal kumluk alana kadar, yeşil bantlar ile bölünen bisiklet ve koşu yollarından oluşmaktadır. Sarımsaklı sahil kumullarında görülebilen, yerelde“Ayvalık çemeni” olarak bilinen bitki türü; “ trigonella coerulescens subsp. ayvalikensis (Fabaceae) ” ve proje için belirlenen bitki lejandı. Bitkisel peyzaj lejandında belirtilen türlerin hiç birisi yöreye özel bitki grubunu oluşturmamakla birlikte, peyzaj mimarlığı bakımından, çalı grubunda yer alan Keçi Sakalı ve Pitosprum türleri denizel alandan gelen tuzlu su serpintilerine dayanıklı olmayan türlerdir. Lodosu rüzgarının zaman zaman fırtınaya da dönüştüğü Sarımsaklı bölgesinde, bu alan yılın çoğu gününde tuzlu suya maruz kalacaktır. Bölgemizde zeytin ve çam gibi önemli yöresel ağaçlar varken projede palmiyeler tercih edilmiştir. Prof.Dr. Gülendam Tümen, Prof. Dr. Fatih Satıl ve Doç. Dr. Selami Selvi tarafından 1 Eylül 2017 tarihinde yayınlanan makalenin ardından Sarımsaklı sahil kumullarında görülebilen çemen (trigonella) grubuna ait bitki türü; “ trigonella coerulescens subsp. ayvalikensis (Fabaceae) ” ismiyle kayıt altına alındı. Bitkisel lejand da bu bitkiye rastlanılmamış olup endemik olma özelliğiyle bile yer alması ve yerinde ki inşaat sürecinde korunması gereken aynı zamanda projeyi “yerele bağlayan” bir unsurdur. Projede belirtilen yol kaplamasına göre kumul üzerine yerleştirilen taş dolgu üzerine taş ve çelik hasırlar serilerek, düzeltme betonu denilen şap uygulaması yapılmakta ve bunun üzerine aşağıda örnek verilen kilit parke taş uygulanması doğal bir alanda gerekli olan hassasiyetin gösterilmediğini belirtmektedir. Ayrıca doğal açıdan bu kadar hassas ve estetik açıdan önemli bir alanda; yeşil veya kum dokusu ile sert zemini ayırma amacıyla “beton bordürlerin” önerilmesi çok yanlış bir tercihtir. Merkeze yakın konumda belirlenen endemik bitki sahası ile güncel sahil düzenleme proje sahası çakışmaktadır. Bu sebeple arşivimizde önceki yıllardan kalan ve üzerinde Ayvalık çemeni olarak bilinen “ trigonella coerulescens subsp. ayvalikensis (Fabaceae) ” bitkilerinin çok net görülebildiği alanlar şu anda inşaat araçlarının tekerlek izleri dışında herhangi bir yaşam formu barındırmamaktadır.

BEŞ ANA UNSUR

1- Doğal bir ortam olarak kullanılan Sarımsaklı ve Badavut kumullarında insanlar yıllardır bu alanları mevcut haliyle kullanabiliyor iken bu çaplı büyük bir projenin gerekliliği hakkında bir ön çalışma yapılmış mıdır? 2- Yapılan bir ön çalışmanın ve gerekliliğin olması durumunda bu kadar önemli bir alanda alınan karar niçin kamuoyu ile paylaşılmadan, görüş alınmadan uygulamaya konmuştur? 3- Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Kent Arşivleri Yayınları No:25, “ Kazdağları ’nın Şifalı Bitkileri“ ve “Ayvalık Adaları Tabiat Parkı Çiçekli Bitkileri” isimli yayınların (Prof. Dr. Fatih Satıl- Doç. Dr. Selami Selvi- Prof.Dr. Gülendam Tümen) üç yazarından birisi olan, alanında uzman Prof. Dr. Gülendam Tümen’in Doç.Dr. Selami Selvi ve Eyüp Erdoğan ile birlikte 1 Eylül2017 tarihinde yayınlanan makalesinin ardından Sarımsaklı sahil kumullarında görülebilen çemen (trigonella) grubuna ait bitki türü olan “ trigonella coerulescens subsp. ayvalikensis(Fabaceae)”nın tespiti, yaşam alanının belirlenmesi, korunması, projenin revize edilmesi üzerine bir çalıştırılma gerçekleştirilmiş midir? 4- Bölgemize has endemik ve yöresel bitki türlerimiz var iken neden projedeki bitkisel lejanda bu türlere ait öneriler yapılmamıştır? 5- Sarımsaklı sahili gibi önemli bir doğal miras için hazırlanan projede niçin doğal malzemeler yerine, alan ile ilişki içerisinde olamayacak, yapay ve estetik açıdan sorunlu malzemeler ve üretim teknikleri tercih edilmiştir? Kaynak : Nilgün Kaya