Sıcak havaların ve sıcaklık dalgalarının insan sağlığına etkisi, sıcak havaya maruz kalmanın düzeyi, (sıklığı, derecesi ve süresine) maruz kalan nüfusun yoğunluğuna ve hassasiyetine bağlıdır
Bursa’nın tanınmış dermetoloji uzmanlarından Dr.Eda Haşal ile iklim değişikliği üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik. Günümüzde iklim değişikliği her alanda etkilidir. Dermatoloji cilt, saç, tırnak, ağız mukozası hastalık ve sorunlarıyla zührevi hastalıkların tanı ve tedavisini yapan tıp alanıdır. Dermatologların en sık tanı ve tedavi uyguladığı bölge olan cilt, insan bedenindeki en geniş organ olduğundan iklim değişikliğinin cilt üzerinde yoğun etkisinin görüleceği de şüphesizdir.
Uzm. Dr.Eda Haşal ; İklim değişikliği günlük yaşamın bir parçası haline geliyor. Sıcak hava dalgalarından erken açan çiçeklere ve beklenmedik kar yağışına kadar her şey kendini gösteriyor. Bunun ışığında çevreyi korumak için üzerinize düşeni yapmanız önemli olsa da, kendinize iyi bakmanız da önemlidir diyor.
Alıştığınız mevsim ve hava koşullarındaki değişikliklerle birlikte iklim değişikliği, kendinize bakma şeklinizde değişiklikler yapmanız gerekebileceği anlamına gelir. Bu, özellikle cildiniz söz konusu olduğunda geçerlidir.
DİĞER YOLLAR
Deri vücudun en büyük organıdır ve vücudun çevre ile en çok etkileşime giren kısmıdır. Bununla birlikte, cildinize bakmak sonradan düşünülmemelidir. İklim değişikliğinin cildiniz üzerindeki etkisi göz önüne alındığında akla güneşten korunma ve cilt kanseri tehdidi gelse de cildinizin etkilenmesinin başka yolları da vardır. Dermatolog ve Unity Skincare'in kurucu ortağı Allison Leer, “Aşırı hava koşulları dehidrasyondan güneş yanığına kadar her türlü soruna yol açabilir” diyor. "Hava kirliliği ve diğer çevresel faktörler de zarar görebilir."
FAKTÖRLER
• Zor hava koşulları
• Kirlilik
• Ozon tabakası incelmesi
• Su baskını
• Artan sıcaklık ve nem
• Artan polen
Bu faktörler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi cilt ve sağlık sorununa katkıda bulunabilir:
• Cilt kanseri
• Akne
• Erken yaşlanma belirtileri
• Döküntü, kurdeşen, egzama ve sedef hastalığı gibi cilt rahatsızlıkları
• Bulaşıcı hastalık ve cilt ile ilgili yan etkiler
CİLT KANSERİ
Ozonu Dünya'nın SPF'si olarak düşünün. İnceldikçe veya dağıldıkça, daha fazla UV radyasyonu sızar. Daha eski 2011 araştırmaları, ozon tabakasının kalınlığında sadece yüzde 1'lik bir azalmanın, skuamöz hücreli karsinom insidansını yüzde 3 ila 4,6, bazal hücreli karsinom yüzde 1,7 ila 2,7 ve melanom insidansını yüzde 1 ila 2 oranında artırdığını tahmin ediyor.
2016 araştırmasına göre ABD'de zaten en yaygın kanser olan cilt kanseri oranları dünya çapında artmaya devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre, dünya çapında her yıl 2-3 milyon melanom dışı cilt kanseri ve 132 bin melanom cilt kanseri ortaya çıkıyor.
YAŞLANMA
Güneşe maruz kalma zamanla cilt yaşlanmasını kötüleştirebilir. İklim değişikliği, artan UV radyasyonuna ve serbest radikal hasara neden olan çevresel kirleticilere yol açarak güneşe maruz kalmanın etkilerini birleştirir.
2019 yılında yapılan bir araştırma, hava kirliliğinin ciltteki oksidatif stresi artırdığını ve erken cilt yaşlanmasına yol açtığını veya kötüleştirdiğini kaydetti.
Cilt Durumu Alevlenmeleri
Daha yüksek sıcaklıklar ve nem, egzama ve sedef hastalığı olan kişilerde daha fazla terlemeye neden olarak alevlenmeleri tetikleyebilir.
Ayrıca döküntü, atlet ayağı ve kurdeşen gibi diğer cilt rahatsızlıklarına da yol açabilir.
Daha eski 2010 araştırmasına göre, insanların kentsel alanlarda egzama için daha yüksek risk altında olabileceğini gösteren bazı kanıtlar var, bu da kirliliğin alevlenmeleri tetiklemede rol oynayabileceğini düşündürüyor.
Ulusal Egzama Derneği Dermatolog ve Bilimsel Danışma Kurulu Üyesi Peter Lio, iltihaplı cilt koşullarının, özellikle egzamanın daha da kötüleşmeye devam edeceğini kabul ediyor.
Lio, "Egzama sonsuza kadar var oldu, ancak yaşam tarzlarımız daha steril hale geldikçe ve cildimizdeki ve bağırsak mikrobiyomlarımızdaki bakteriler daha az çeşitli hale geldikçe sanayileşmiş batı toplumlarında fırladı" diyor. "Hızla ısınan bir gezegen, bu eğilimin devam edeceği ve muhtemelen artacağı anlamına geliyor."
ÇEVRESEL FAKTÖRLER
• Sıcaklık
• Güneş
• Hava kalitesi
• Orman yangını dumanı
• Polen gibi alerjenler
CİLT HASTALIKLARI
İklim değişikliği cildinizi fark etmediğiniz şekillerde etkileyebilir.
Sel, dünya çapında en sık görülen ve ölümcül felakettir ve 2021 yılında yapılan bir araştırma, iklim değişikliğinin muhtemelen aşırı nehir taşkın olaylarının sıklığına ve yoğunluğuna katkıda bulunduğunu ortaya koydu.
Bu etkiler, aşağıdakiler gibi bulaşıcı hastalıklarda bir artışı içerir:
• İmpetigo
• Kızamık
• Dang humması
• Sıtma
• Leishmaniasis
• Leptospiroz
Ayrıca aşağıdaki gibi cilt rahatsızlıklarının görülme sıklığını da artırabilirler:
• Kontakt dermatit
• Alopesi areata
• Vitiligo
• Sedef hastalığı
• Ürtiker veya kurdeşen
LYME HASTALIĞI
En iyi örnek, dermatolog Caroline Nelson, MD, FAAD'ye göre 2001'den 2014'e önemli ölçüde artan Lyme hastalığıdır.
Lyme hastalığı genellikle keneler olarak bilinen parazitler tarafından taşınır ve insanlara bulaşır. Genel olarak, kışın daha yüksek sıcaklıklar, daha fazla kenenin hayatta kalması ve Lyme hastalığını tipik coğrafi konumlarının dışına yayması anlamına gelir.
Enfekte keneler ve insanlar arasındaki artan temas, Lyme hastalığında artışa katkıda bulunan başka bir faktördür.
Çevre Koruma Ajansı'na göre, tarım arazilerinin restorasyonu ve ormanlık alanlarda geliştirilmesi de dahil olmak üzere arazi kullanımındaki değişiklikler, insanları kenelere ve geyik ve beyaz ayaklı fareler gibi kene taşıyıcılarına yaklaştırıyor.
Lyme hastalığının, çoğu cilt sağlığıyla ilgisi olmayan çeşitli semptomları vardır. Bununla birlikte, büyük döküntüler (eritema migrans) ve cilt enfeksiyonları (akrodermatitis kronika atrofikans) dahil olmak üzere cilt sorunlarını tetikleyebilir.
KORUMA YOLU
*Değişen iklimimiz ve çevreniz ile ilgili olarak, bu uygulamaları takip etmeniz cildinize mümkün olan en iyi şekilde bakmanıza yardımcı olacaktır.
*Her Zaman Güneş Kremi Kullanın
*UV ışınlarına karşı cildiniz için yapabileceğiniz en önemli şey, ihtiyacınız olmadığını düşündüğünüz zamanlarda bile güneş kremi sürmektir.
*Dışarıdayken her zaman 30 SPF veya daha yüksek güneş koruyucu uygulayın. Eşitlik, bulutlu günlerde ve yalnızca 10 dakika dışarıdaysanız geçerlidir.
*Önce kendi cildinize bakmanız önemlidir. Mümkünse resif dostu güneş kremi de kullanabilirsiniz.
*Uluslararası Mercan Resifi Girişimi ve İsveç hükümeti tarafından 2018 yılında yapılan bir araştırma, geleneksel güneş kreminin dünyanın mercan resiflerini olumsuz etkilediği sonucuna varmıştır.
*Yoğun Saatlerden Kaçının
Leer, insanların günün en sıcak saatlerinde saat 10.00 ile 16.00 arasında güneşe çıkmamalarını öneriyor. Bu saatlerden kaçınamıyorsanız, daha yüksek bir SPF güneş kremi sürmeyi ve her 60-90 dakikada bir yeniden uygulamayı düşünün.
Dışarıda vakit geçirmeden önce hava kalitesini kontrol edin. Çeşitli web siteleri ve uygulamalar aracılığıyla hava kalitesini kontrol edebilirsiniz.
Evinizde bir hava filtreleme sistemi kullanmak da mükemmel bir önlemdir.
SUSUZ KALMAYIN
Bu şart, iklim değişikliği bir yana. Nemli kalmak cildinizin elastikiyetini korumasına yardımcı olur. Mümkünse, hidrasyon çabalarınızı sürdürülebilir kılmak için şişelenmiş su satın almak yerine yeniden kullanılabilir bir su şişesi kullanın.
VİTAMİNLİ BESİN
2019 yılında yapılan bir araştırma, E vitamini ve C vitamininin cilt sağlığındaki, özellikle de UV ışınlarına karşı korumadaki önemini göstermektedir.
UV radyasyonuna maruz kalmak ciltteki E vitamini ve C seviyelerini tüketir. C vitamini ayrıca serbest radikalleri nötralize ederek cildi oksidatif hasardan korur.
Ek olarak, yaşla birlikte E vitamini seviyeleri azalır.
Bununla mücadele etmek için diyetinize bol miktarda antioksidan açısından zengin gıda eklediğinizden emin olun:
• Havuçlar
• Yapraklı yeşillikler
• Yaban mersini
• Karpuz
HORTLAYAN HASTALIKLAR
İklim değişikliği bazı alerjenlerin ve bazı hastalık vektörlerinin mevsimsel görülme zamanını etkilemektedir. Sıtma, dengue ateşi, Akdeniz humması, kolera, ishalle seyreden hastalıklar gibi diğer bulaşıcı hastalıkların mevsimsel ve geçici dağılımında önemli rol oynamaktadır.
Ortama geçen CO2, NxO, PM, O3 ve SO2 gibi gazlar özellikle solunum ve dolaşım sistemi üzerinde etki göstermektedir. Akciğer enfeksiyonu, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), astım, alerjik rinit sıklığı artmaktadır. Şiddetli hava kirliliği ve aşırı sıcak ile ilişkili diğer bir etken orman yangınlarıdır.
Gözlem sonuçlarına göre vektör (enfeksiyon yoluyla kene, sivrisinek ve pire gibi haşerelerden insanlara kan emilmesi yoluyla hastalık yayılması), su, yiyecek ve hayvan yoluyla bulaşan hastalıkların, alanlarının dağılımların ve tekrar edilmelerinin belirleyicisi hava ve iklimdir.
İklim değişikliği gıda güvenliğini de zorlaştıracaktır. Yüksek sıcaklıklarda gıdalarda bakteri üretimi artacaktır. Hava sıcaklığının yükselmesi zehirlenmeye yol açan Salmonelle mikrobunu yüzde 5–10 oranında artıracaktır. Hava sıcaklığının artması soğutma problemleri, sinek ve diğer zararlı böceklerin artmasına sebep olacaktır. İklim değişikliği hayvanlardan insanlara bulaşan zona hasalığının artmasına ve birtakım yeni hastalıklara yol açacaktır
Kaynak : Dermotoloji Uzm.Dr.Eda Haşal-Derleme
