Uzlaştırma kapsamındaki suçlar, istisnaları ile suça sürüklenen çocuklar: Suça sürüklenen çocuklar yasada özel olarak düzenlenmiştir. Suça sürüklenen çocuklar açısından mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla ayrıca üst sınırı 3 yılı geçmeyen hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda da uzlaştırma girişiminde bulunulur. Bu düzenleme ile küçüklerin korunması hedeflenmiştir.
Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olanlar hariç olmak üzere; diğer kanunlarda yer alan suçlarla ilgili olarak uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, kanunda açık hüküm bulunması gerekir. Kanunda açıkça uzlaştırma yapılacağı yönünde düzenleme yoksa kural, ceza verilmesine neden olabilecek yargılama işleminin yapılması şeklindedir.
Uzlaştırma istisnaları nelerdir?
Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez. Bu kural, kesindir ve en önemli istisnalardan biridir.
Şüpheli ya da sanık tarafından uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte aynı mağdura karşı işlenmesi hâlinde, uzlaştırma yoluna gidilemez.
Soruşturma evresinde uzlaştırma delillerin toplanması: Soruşturmasına başlanılan ve uzlaştırma kapsamında kalan suçlara ilişkin gerekli araştırma ve soruşturma işlemleri, soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı tarafından yapılır. Soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı toplanması gereken tüm delilleri toplar. Yapılan soruşturma neticesinde kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi veya kovuşturma imkânının bulunmaması hâlinde soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı dosyayı büroya göndermeksizin sonuçlandırır.
Çocuk, reşit olmayan anlamında olduğundan, mutlaka yasal temsilcisi ile bağlantıya geçilmeli ve iş ve işlemler bu şahıs ile yürütülmelidir. Çocuğun velisi kim ise onunla görüşme yapılır. Velisinin anne ve baba olması durumunda anne veya babadan birine ulaşılması yeterlidir. Velayetin tek kişiye verildiği durumlarda ise mutlaka veli olarak belirlenen kişi ile irtibata geçilmelidir.
Ancak çocuk bürosunda görevli cumhuriyet savcısı, soruşturma sırasında gerekli gördüğünde çocuk hakkında Çocuk Koruma Kanunu’nda yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirlerin uygulanmasını çocuk hâkiminden isteyebilir.
Bu önlemlerin başında çocuğun devlet koruması altına alınarak, suç işlemesine sebep olması ihtimali bulunan ortamdan uzaklaştırılmasını temin etmek ve çocuğun sağlıklı bir ortamda gelişmesi ve eğitilmesini temin etmektir.
Velayet altında olmayan her küçük çocuğun vesayet altına alınması zorunlu olan bir uygulamadır. Vesayet altına alınacak küçüğün yerleşim yerindeki mahkeme aracılığı ile vasi tayin edilmesi söz konusudur. Sulh Hukuk Mahkemesi aracılığı ile vasi tayin işlemi yapılır. Sonrasında yine uzlaştırmacılık iş ve işlemleri bu kez vasi ile sürdürülür.
Çocuk uzlaşma süreci içerisinde reşit olursa, uzlaşmanın tamamlandığı andaki yaşı esas alınarak, kendisiyle uzlaşma tutanağı düzenlenebilir.
Nurdan Heris Arabulucu Avukat
