İlk olarak 1 Ağustos 2001 tarihinde başlayan ‘Yurt Dışı Çıkış Harcı’, o dönemde 50 ABD Doları karşılığı olarak yurt dışına çıkan her Türk vatandaşından tahsil ediliyordu. Yıllar içerisinde 70 YTL, 15 TL, 50 TL ve son olarak yapılan düzenleme ile 150 TL’ye çıkarılan yurt dışı çıkış harcı bir kez daha kamuoyunun gündeminde.
Mehmet Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanı olmasının ardından iğneden ipliğe yeniden düzenlenen vergi mevzuatında sıranın yurt dışı çıkış harcına geldiği ifade edilmeye başladı.
Cumhurbaşkanlığı’nın takdiri ile 10 katı kadar güncelleme ile 1.500 TL’ye çıkarılacağı söylentisi yurt dışı çıkış harcı uygulamasının gerekliliği ve bu fonun amaçları sorgulanmaya başladı.
Dünyada Avustralya, Japonya, Lübnan, Çin, Meksika, İran, Norveç, Filipinler ve Mısır’da uygulanan yurt dışı çıkış harcı, Türkiye’de konut fonu ya da TOKİ fonu olarak da adlandırılıyor.
2023 yılında yaklaşık 18 milyar TL, 2022 yılında 14 milyar TL, 2021 yılında ise 10 milyar TL gelir elde edilen yurt dışı çıkış harcında 150 TL’lik harcın 15 TL’si TOKİ’ye aktarılırken, harcın 135 TL’lik bölümü ise hazineye gelir olarak kaydediliyor.
TOKİ’ye aktarılan bölümün karşılığı olarak kaç adet konut üretildi bu konutlar hangi hak sahiplerine teslim edildi gibi sorular ise maalesef net değil.
Yurt dışı çıkış harcının iptal edilmesi konusunda mecliste muhalefet partilerinden cılız da olsa sesler çıksa da asıl konunun Anayasa bağlamında seyahat özgürlüğü olduğunun farkına varmak lazım.
ANAYASA KONUSU…
Zira birçok hukukçu Yurt Dışı Çıkış Harcı’nın, yurt dışına seyahat etmek isteyen kişilere mali yükümlülük getirdiğini; bu durumun Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda yer alan, temel hak ve hürriyetler arasında ifade edilen seyahat hürriyetini kısıtladığı yönünde görüşleri yüksek sesle dile getiriyor.
Türkiye’de yaklaşık 10 milyon pasaport sahibi olduğu ifade ediliyor. 10 milyon pasaportun neredeyse yarısı ise hiçbir seyahatte kullanılmadan evlerde çekmecede bekliyor. 5-6 milyonluk aktif pasaportun neredeyse yarısı ise Hac ve Umre ziyaretleri için kullanılıyor.
Nüfusu 90 milyona yaklaşan ülkemizde sadece tatil ve eğlence amaçlı yurt dışına seyahat eden kişi sayısının 2-3 milyon bandında olması durumun vahametini gösteriyor. İç barış ve huzurlu bir sosyal yaşamda yurt dışına gitmiş, farklı kültürleri deneyimlemiş kişilerin ne kadar fark yaratabildiğini fark etmemiz şart.
Bu nedenle özelikle gençlerin yurt dışına daha sık seyahat edebilmesi için kolaylaştırıcı adımlar atmak gerek. Yurt dışı çıkış harcı çok küçük bir meblağ olarak önemsiz gibi görünse de psikolojik etkisi ile seyahat kültürünün gelişmesinde en önemli engellerden biri.
Vizesiz seyahat imkanlarının geliştirilmesi, Türk vatandaşlarının seyahatlerini zorlaştıran uygulamalarla mücadele edilmesi gerekirken ülkede gündemin hala yurt dışı çıkış harcı olmasını anlamak mümkün değil.
