2021 yılı sonunda bir inatla başlayan ve 2023 yılının başına kadar süregelen faiz indirim kararları, enflasyonun uzun zamandır görmediği rekor derecelere yükselmesine ve ülkece içinden çıkılması güç bir döneme girilmesine sebep oldu. Türkiye ekonomisinde açılan bu yaranın tedavisi amacıyla da 2023 yılının haziran ayı itibari ile Merkez Bankası tarafından faiz artırımları başlatıldı ancak oluşan kur dalgalanmaları, yüksek faiz ve özellikle ticari bankacılık faaliyetlerine yönelik olarak getirilen regülasyonlar şirketlerin nakit akışlarının yönetilemez hale gelmesinde en büyük etken oldu.
2018 yılında uygulamada ortaya çıkan sorunlar ve kötüye kullanım nedeniyle İflas Erteleme Kurumu kaldırılmış yerine borçlunun, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek ya da iflastan kurtulmak için konkordato talep edilmesi yönündeki uygulama yürürlüğe girmişti. Bu sebeple son üç yıldır yaşanan zorlu sürecin etkisi ile iflas erteleme talebinde bulunamayan işletmelerin konkordato taleplerinde ciddi artış yaşanmaya başladı. Konkordato, borçlarını ödemekte zorlanan şirketlerin alacaklılarıyla anlaşarak borçlarını yapılandırmalarını sağlayan bir hukuki süreçtir. Ekonomide yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen firmaların konkordato taleplerinin gerçek nedeni içinde bulundukları dar boğazı aşmak mı yoksa likiditenin oldukça değerli olduğu bu dönemde konkordatonun sağladığı imtiyazlardan faydalanmak mı olduğu ticaret hayatının değerleri açısından ayrı bir önem arz ediyor.
2023 yılının tamamında geçici mühlet, kesin mühlet ve tasdik kararı verilen dosya sayısı bin 43 iken 2024 yılının ilk beş aylık döneminde bu rakam 749 olurken toplam dosya sayısı bin 26 olarak gerçekleşti.
Şirketlerin nakit akışındaki bozulmanın diğer bir göstergesi olan çek ve senet ödemelerinde yaşanan tahsilat sorunları da ciddi boyutlara ulaştı. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerine göre 2024 yılının ilk dört aylık döneminde 452 bin keşideciye ait 5,9 milyon adet ve toplam tutarı 2.210 milyar TL tutarda çek ibraz edilirken, bir önceki yıla göre; keşideci sayısı (tekilleştirilmiş) yüzde 7, çek tutarı yüzde 90, ibraz edilen çek adedi ise yüzde 9 artış kaydetti. 2024 yılı Ocak-Nisan döneminde bankalara ibrazı anında karşılıksız çıkan, 10,6 bin keşideciye ait 75 bin adet çekin toplam tutarı 43 milyar TL oldu. Ocak- Nisan ayında karşılıksız işlemi yapılan çeklerin bankalara ibraz edilen çeklere oranı; tutar olarak yüzde 2 ve adet olarak yüzde 1,3 oldu. Nisan ayında protesto edilen senet adedinde de bir önceki aya göre yükseliş görüldü. Nisan 2024’te protesto edilen toplam 17,4 bin adet senedin parasal tutarı 2,9 milyar TL oldu, bir önceki aya göre senet adedi yüzde 3, senet tutarı yüzde 5 arttı.
Yüksek enflasyon, faiz oranlarındaki değişiklikler, döviz kuru dalgalanmaları ve küresel ekonomik belirsizlikler, Türkiye'deki işletmelerin finansal istikrarını olumsuz etkilemeye devam ediyor. Şirketlerin bu dönemi atlatabilmesi için finansal planlamalarını gözden geçirmeleri, maliyetlerini azaltmaları ve mümkünse yeni finansman kaynakları aramaları gerekiyor. Bu dönemin işletmeler için daha az hasar ile geçirilmesi amacıyla, hükümet ve finans kuruluşları, işletmelere destek olmak adına yeni düzenlemeler ve finansal yardım paketleri geliştirebilirler. Bu desteklerin zamanında ve etkin bir şekilde sunulması, ekonominin yeniden canlanmasına katkıda bulunacak ve ekonomik istikrarın sağlanmasını hızlandıracaktır.
Sonuç olarak, 2024 yılı başından itibaren konkordato taleplerinde ve çek-senet tahsilat sorunlarında yaşanan artış, ekonomik sıkıntıların bir göstergesi olarak dikkat çekmekte, işletmelerin bu süreçte daha dikkatli ve stratejik hareket etmeleri, mali yapılarının sağlamlığını korumaları adına büyük önem taşımaktadır.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik veri takvimi
10 Haziran 2024, Pazartesi Japonya Cari İşlemler Dengesi
10 Haziran 2024, Pazartesi Türkiye Cari İşlemler Dengesi
10 Haziran 2024, Pazartesi Türkiye Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
10 Haziran 2024, Pazartesi Türkiye İşsizlik Oranı
10 Haziran 2024, Pazartesi Almanya Cari İşlemler Dengesi
11 Haziran 2024, Salı İngiltere İşsizşlik Oranı
12 Haziran 2024, Çarşamba Japonya ÜFE (Aylık-Yıllık)
12 Haziran 2024, Çarşamba Çin TÜFE (Aylık-Yıllık)
12 Haziran 2024, Çarşamba Almanya TÜFE (Aylık-Yıllık)
12 Haziran 2024, Çarşamba İngiltere GSYH (Aylık-Yıllık)
12 Haziran 2024, Çarşamba İngiltere Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
12 Haziran 2024, Çarşamba ABD TÜFE (Aylık-Yıllık)
12 Haziran 2024, Çarşamba ABD Faiz Oranı
12 Haziran 2024, Çarşamba ABD Hazine Bütçe Dengesi
13 Haziran 2024, Perşembe Almanya Tarım ÜFE (Aylık-Yıllık)
13 Haziran 2024, Perşembe Euro Bölgesi Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
13 Haziran 2024, Perşembe OECD İşsizlik Oranı
13 Haziran 2024, Perşembe ABD ÜFE (Aylık-Yıllık)
14 Haziran 2024, Cuma Japonya Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
14 Haziran 2024, Cuma Euro BölgesiDış Ticaret Dengesi
Ekonomi ve finans sözlüğü
Risk iştahı: Finansal piyasalarda olumlu beklentilerin artmasıyla birlikte artan, olumsuz beklentilerle azalan alım yapma isteğidir (TCMB).
Risk primi: Riskli bir varlık veya kıymetin tamamen risksiz bir varlık veya kıymete göre yatırımcıya sağladığı fazladan getiriyi ifade etmektedir (TCMB).
