Alışverişte en sevdiğiniz çikolatanın veya atıştırmalığın arkasındaki kalori değerlerine göz attığınızda, bu sayıların nasıl belirlendiğini hiç merak ettiniz mi? Yiyeceklerin kalori değerleri, sanıldığının aksine oldukça ilginç ve bilimsel bir yöntemle hesaplanıyor.
Öncelikle, kalori nedir? Teknik olarak, bir kalori, 1 gram suyun sıcaklığını 1 santigrat derece arttırmak için gereken enerji miktarıdır. Beslenmede kalori, vücudumuzun yiyeceklerden aldığı enerjiyi ifade eder. Bu enerji, hareket etmek, vücut sağlığını korumak ve temel yaşam fonksiyonlarını yerine getirmek için kullanılır.
Peki, yiyeceklerin kalori değerleri nasıl hesaplanıyor? Bu işlemin temeli, makro besinlerin vücuda sağladığı enerji miktarını bilmeye dayanıyor. Yiyeceklerin enerji değerini belirlemek için kalorimetri adı verilen bir yöntem kullanılıyor. Yiyecekler, özel bir cihaza yerleştirilerek yakılıyor. Bu işlemin sonucunda ortaya çıkan ısı, yiyeceklerdeki kalori sayısını gösteren suyun sıcaklığını artırıyor. Örneğin, su sıcaklığı 20 derece artıyorsa, yiyeceğin kalori değeri de 20 kalori demek.
Ancak, bu yöntemde bazı sorunlar da bulunuyor. Yiyeceklerde bulunan lif gibi bileşenler, kaloriye katkıda bulunmuyor ve bu da hesaplamaları zorlaştırıyor. Bu nedenle, protein, karbonhidrat, yağ ve alkol gibi enerji içeren besinlerin kalorilerini hesaplamak için “Atwater sistemi” kullanılıyor. Bu sistemde sindirilmeyen lifler, toplam karbonhidrattan çıkarılıyor.
Günlük hayatta her yiyeceği yakarak kalorisini hesaplamak pratik olmadığından, bazı standartlar belirlenmiş. Örneğin, 1 gram karbonhidrat ve 1 gram protein 4 kalori, 1 gram yağ ise 9 kaloriye eşit sayılıyor. Dolayısıyla, bir yiyecekte bulunan bu bileşenlerin miktarını biliyorsanız, toplam kalorisini hesaplamak oldukça basit hale geliyor. Örneğin, 10 gram yağ içeren bir yiyecek 90 kalori olarak değerlendirilebilir.
Sonuç olarak, her kalori aynı miktarda enerji sağlasa da, vücut bu enerjiyi farklı şekillerde kullanabiliyor. Örneğin, protein ve karbonhidratlar vücut tarafından daha hızlı sindirilirken, yağların sindirimi daha uzun sürüyor. Bu nedenle, bazı kaloriler daha verimli kullanılırken, bazıları daha az verimli hale gelebiliyor.