Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, 22.08.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik” ile oldukça radikal bir uygulama gerçekleşebilecek. Yatırım anaçlı alınıp bir kenarda duran tarım arazilerinin ekonomiye kazandırılmasının amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Üst üste iki yıl işlenmeyen tarım arazilerini Bakanlık, tarımsal üretime kazandırılması amacıyla re’sen kiraya verebilecek. Bu yönetmelikte, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 8/K maddesini dayanak alınmış. Bu yönetmelik ile söz konusu arazilerin Bakanlıkça tarımsal amaçlı sezonluk olarak kiraya verilmesine ilişkin iş ve işlemler hakkında düzenleme getirilmiş.
Hangi araziler kapsam dahilinde?
Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere, mülkiyeti gerçek ve tüzel kişilere ait olan ve üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazileri kapsam dahilindedir. Burada bazı sorular karşımıza çıkıyor; iki yıl neye göre belirlenecek, tarım arazisi ne demek?
İşlenmeyen tarım arazisi: Bakanlık kayıt sistemlerinde nadas veya herhangi bir tarımsal ürün belirtilerek kayıt altına alınan araziler hariç olmak üzere, hisselilik, mülkiyet ihtilafı, parçalılık, tarımsal faaliyete son verilmesi, göç veya başka bir sebeple, içinde bulunulan yılın 1 Eylül tarihi ile bölgelere göre değişen hasat dönemi dikkate alınarak takip eden yılın 31 Ağustos tarihine kadar olan süre içerisinde tarımsal üretim gerçekleştirilmeyen tarım arazisini, mülkiyeti aynı kişiye ait birden fazla tarımsal arazinin tarımsal üretim faaliyetine ekonomik bir değer katacak şekilde birbirine bağımlı olarak işletildiği Bakanlıkça tespit edilen araziler “ekonomik bütünlük” arz eden araziler olarak adlandırılıyor.
Yönetmelikte getirilen tanım, uygulamanın sınırlarının belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Yönetmelikte tarım arazisi: Toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazileri ifade etmektedir.
Toprak ve diğer arazi özellikleri incelenerek, tarım arazilerinin ülke tarımındaki önemine göre, nitelikleri Bakanlık tarafından belirlenen mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ve marjinal tarım arazileri ise tarım arazisi sınıfları olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla, tanım oldukça geniş olmakla, ihya edilerek tarım arazisi niteliği taşıyabilecek alanları dahi kapsamaktadır.
Yönetmelik kapsamında re’sen Bakanlık tarafından kiraya verilebilecek bu arazilerde iki yıl ard arda tarımsa üretim yapılmamış olması gerekmektedir.
Peki, tarımsal üretim nasıl tanımlanmıştır?
Toprak, su ve biyolojik kaynaklar ile birlikte tarımsal girdiler kullanılarak yapılan bitkisel, hayvansal, su ürünleri, mikroorganizma ve enerji üretimini, görüldüğü gibi kapsam oldukça burada da geniş tutulmuştur. Tarımsal girdiler kullanılmak suretiyle hayvansal, mikroorganizmal, bitkisel, su ürünleri ve enerji üretimi dahi kapsama dahil edilmiştir.
İzleyen yazılarımızda tüm bu tanımların mevcut arazilerin kriterlerine uygunluğunu hangi komisyon belirleyecek, bu komisyon neye göre karar verecek, incelemeye devam edeceğiz.
Arabulucu Avukat Nurdan Heris
