Boyoz, sadece bir kahvaltı yemeği değil, İzmir'in çok dilli ve çok kültürlü yapısının simgesi haline gelmiş bir gelenektir. Fırınlanmış yumurta ve bir bardak demli çay ile birlikte yenildiğinde, İzmir'e özgü bu tat, hem damağınızda hem de hafızanızda iz bırakır. Sabahları sıcak, taze ve yanında haşlanmış yumurta ile boyoz, Kemeraltı'nda işbaşı yapan esnafın bir başka sabah ritüelidir. Çoğunlukla seyyar satıcılardan ya da sabah erkenden fırından alınarak, günlük işlere başlamadan önce tüketilen bu nefis atıştırmalık, bir zamanlar Musevi kökenli İzmirli ailelerin mutfaklarında sıkça yer bulmuş bir lezzetti.
BOYOZUN KÖKENLERİ: SEFERAD KÜLTÜRÜNÜN ARMAĞANI
Boyoz, aslında "Yahudi Böreği" olarak da biliniyor ve kökeni Seferad kültürüne dayanıyor. İzmirli Şair Avram Ventura'nın aktardığına göre, boyoz, 1950-1955 yılları arasında çok yaygın olarak yapılıp satılmaya başlanmış ve özellikle İzmir’in sokaklarında her köşe başında bulunabilen bir ürün halini almıştır. Boyoz, Seferad kökenli Musevilerin İspanya'dan göç ederken yanında getirdiği bir ürün olan 'Bollos'un İzmir'e uyarlanmış halidir. İzmir'de boyozun popülerliği zaman içinde artarken, özellikle şehirdeki Musevi fırınları, bu lezzeti İzmir halkıyla buluşturmuştur.
BOYOZUN TARİHİ GELENEĞİ VE EV YAPIMI
Boyoz, özellikle Cuma günleri, Şabat öncesi evlerde hazırlanan özel bir tarife sahiptir. Bu tarif, hamurun yağda bekletilmesi ve sonra açılmasıyla yapılan bir tür katmerli hamur işidir. Evde yapılan boyozlar genellikle peynir, patates veya patlıcan gibi malzemelerle doldurulurken, bugün ticari olarak satılan boyozlar genellikle sade ya da susamlı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak, boyozların ev yapımı versiyonları, lezzet ve şekil açısından farklılıklar gösterir.
BOYOZUN ETİMOLOJİSİ: İSPANYOLCA KÖKENLERİ
Boyoz kelimesi, İspanyolca'daki 'Bollos' kelimesinden türetilmiştir. İspanya’dan gelen Museviler, bu tatlı çöreği (bollos) İzmir'e taşıyarak oradaki halkla tanıştırmıştır. İspanyolca 'bollos', bizim boyozumuza benzer yuvarlak, yağlı ancak şekerli bir çörek çeşidini tanımlar. İzmir'deki boyoz, zamanla bu geleneksel tatlı çöreğin değişime uğramış bir versiyonudur.
BOYOZ TARİFİ: EVDE YAPILABİLECEK BİR LEZZET
Boyozu evde yapmayı isteyenler için işte basit bir tarif:
Malzemeler:
1 su bardağı su
1 tatlı kaşığı sirke ve limon suyu
1 tatlı kaşığı mısır özü yağı
Yarım tatlı kaşığı tuz
Alabildiği kadar un (yumuşak kıvamda olması gerekir)
Yapılışı:
Hamuru 10-15 dakika yoğurun ve iri ceviz büyüklüğünde parçalara ayırın.
Yağda bekletin: Yazın 5, kışın ise 10 dakika kadar yağda bekletin.
Her bir topağı, yağlanmış bir yüzeyde açın ve içine peynir rendesi ya da dilediğiniz malzemeyi serpin.
Hamuru bohça şeklinde katladıktan sonra, üzerine yağ sürüp, 300 derece fırında 20-30 dakika pişirin.
Boyoz, İzmir'in sabah kültürünün vazgeçilmez bir parçasıdır. Hem lezzeti hem de tarihiyle, şehri keşfetmenin en tatlı yolu olmayı sürdürüyor.
