İngiltere'deki Francis Crick Enstitüsü, hava kirliliğinin beyin sağlığı üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla "Rapid" adlı bir projeye başlayacağını duyurdu. Bu çalışma, hava kirliliğinin demans gibi nörodejeneratif hastalıkları nasıl tetikleyebileceğini araştırarak, Alzheimer ve benzeri hastalıkların ilerlemesini durdurabilecek yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmayı hedefliyor.
Son yıllarda hava kirliliğinin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri giderek daha fazla dikkat çekiyor. Hava kirliliğinin kanserden kalp hastalıklarına kadar birçok sağlık sorununu tetiklediği biliniyor. Rapid projesi, bu kirliliğin beyin sağlığı üzerindeki etkilerini derinlemesine inceleyecek ve Race Against Dementia adlı yardım kuruluşu tarafından desteklenecek.
Proje liderlerinden Prof. Charles Swanton, hava kirliliğinin genellikle demans ile ilişkilendirilmediğini, ancak yeni araştırmaların havada bulunan küçük parçacıkların nörodejeneratif hastalık riskini artırdığını gösterdiğini belirtti. Ekip, bu parçacıkların beyin üzerindeki etkilerini anlamayı amaçlıyor.
Hava kirliliği, özellikle küçük parçacıkların süspansiyonlarından oluşur. Bu parçacıklar, araç egzozları, fabrikalar, toz, polen ve diğer kaynaklardan üretilir ve PM2.5 olarak adlandırılan çok ince parçacıklar içerir. PM2.5, insan saçından yaklaşık 30 kat daha ince ve solunduğunda burun yoluyla beyine ulaşabiliyor.
Araştırmacılar, hava kirliliğinin demansı tetikleyebileceği üç farklı mekanizma öne sürüyor. Birincisi, küçük parçacıkların beyindeki proteinlerin bir araya gelmesini hızlandırarak Alzheimer’a yol açması. İkincisi, bu parçacıkların beynin temizleme sistemini engelleyerek zararlı proteinlerin vücuttan atılmasını zorlaştırması. Üçüncüsü ise, beyin iltihabını artırarak hastalıklara neden olabilmesi.
Bu kapsamda gerçekleştirilecek çalışmalar, insan kök hücreleri ve hayvanlar üzerinde test edilecek. Crick Enstitüsü ve University College London'daki Nörodejenerasyon Biyolojisi Laboratuvarı Başkanı Sonia Gandhi, bu mekanizmaların anlaşılmasının hava kirliliğinin etkilerini azaltacak yeni tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine olanak tanıyabileceğini vurguladı.