Türkiye’de küresel ekonomik dinamikler ve içsel faktörlerin şekillendirdiği ekonomik politikalar neticesinde son elli yılda farklı kur rejimleri benimsenmiştir. Ekonomik göstergeler neticesinde şekill...
Türkiye’de küresel ekonomik dinamikler ve içsel faktörlerin şekillendirdiği ekonomik politikalar neticesinde son elli yılda farklı kur rejimleri benimsenmiştir. Ekonomik göstergeler neticesinde şekillenen bu uygulamalar ile döviz kurlarında farklı dönemlerde önemli dalgalanmalar gerçekleşmiştir. Ülkemizde 1980’li yıllara gelene kadar sabit döviz kuru rejimi uygulanmıştır. Bu yöntem ile Türk Lirası’nın değeri Merkez Bankası tarafından belirlenmekte ve o değerde sabit tutulmaktadır. Ancak bu modelde; ülkelerin dış ticaretindeki dalgalanmalar ve dünya ekonomisindeki değişimler sebebi ile Merkez Bankası tarafından belirlenen kurun değeri sürdürülemez hale gelmektedir. Bu durumda da devlet tarafından döviz fiyatları yükseltilmekte ya da düşürülmektedir. 1980’lerde döviz kurları piyasada belirlenmiş ancak Merkez Bankası sürekli müdahalelerle döviz kuruna yön vermiştir. Böylelikle Türkiye dalgalı döviz kuru rejimine geçmiştir. 1990’lı yılların başında sermaye hareketleri serbest bırakılmış ancak müdahaleli dalgalı kur rejimine devam edilmiştir. Aynı yıllarda yaşanan yüksek enflasyon, siyasi belirsizlik ve ekonomik krizler döviz kurlarında hızlı ve büyük değişimler yaşanmasına sebep olmuş ve Türk Lirası ciddi bir değer kaybı yaşamıştır. 2000’li yıllara gelindiğinde genel olarak yapısal reformlar ile istikrar sağlanmaya çalışılmıştır. 2001 krizi sonrasında müdahaleli dalgalı kur rejimi yeniden uygulanmaya başlamış, krizin etkilerinin azalması ile birlikte Merkez Bankası müdahaleyi bırakmıştır. Buna bağlı olarak da tam dalgalı kur rejimi uygulaması başlamıştır. Bu uygulama dolarizasyonun yeniden yükseliş trendine girmesine ve döviz kurunda volatiliteye sebep olmuştur. 2015 yılı itibariyle yeniden müdahaleli dalgalı kur rejimi uygulanmaya başlanmıştır. Son yıllarda ülkemizde özellikle yüksek enflasyon, büyüme ve cari açık gibi ekonomik göstergeler, döviz kurlarında dalgalanmalara sebep olmaktadır. Yaşanan küresel ekonomik gelişmeler, siyasi belirsizlikler ve uluslararası ilişkilerdeki değişimlerle birlikte bu dalgalanma dönem dönem ciddi boyutlara ulaşmaktadır. Döviz kurlarındaki dalgalanmalarla mücadele etmek amacıyla Merkez Bankası tarafından farklı politikalar uygulanmaktadır. Bu politikalardan biri, döviz müdahaleleri ve döviz likiditesi sağlamak için döviz rezervlerinin kullanılmasıdır. Merkez Bankası, döviz piyasasına müdahale ederek döviz kurlarındaki aşırı oynaklığı sınırlamaya çalışmaktadır ancak sınırlı kaynaklar sebebi ile farklı yöntemler uygulanmakta ve dolarizasyon tekrar yükselişe geçmektedir. Özellikle bireysel yatırımcının artan döviz talebi, piyasa ve bankalarda farklı kurların oluşmasına sebep olmuştur.
Sonuç olarak, döviz kurundaki dalgalanmalar, birçok iç ve dış faktörden etkilenmektedir ve Türkiye'nin ekonomik istikrarını ve güvenini etkileyen önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Ekonomi alanında yapısal reformlara ve istikrarlı politikalara odaklanmak, döviz kurlarının daha istikrarlı bir seyir izlemesine katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda, dış ticaret dengesinin iyileştirilmesi, enflasyonun kontrol altına alınması ve yatırım ortamının geliştirilmesi de döviz kurlarında volatiliteyi önleyecektir.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik veri takvimi
05 Haziran 2023, Pazartesi Almanya Dış Ticaret Dengesi
05 Haziran 2023, Pazartesi Türkiye TÜFE (Aylık-Yıllık)
05 Haziran 2023, Pazartesi Türkiye ÜFE (Aylık-Yıllık)
05 Haziran 2023, Pazartesi Euro Bölgesi Hizmet Sektörü PMI
05 Haziran 2023, Pazartesi Euro Bölgesi ÜFE
05 Haziran 2023, Pazartesi ABD Hizmet Sektörü PMI
06 Haziran 2023, Salı Euro Bölgesi Perakende Satışlar (Aylık-Yıllık)
07 Haziran 2023, Çarşamba Almanya Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
07 Haziran 2023, Çarşamba ABD Dış Ticaret Dengesi
08 Haziran 2023, Perşembe Euro Bölgesi GSYH(Final-Yıllık)
09 Haziran 2023, Cuma Türkiye Sanayi Üretimi (Aylık-Yıllık)
Ekonomi ve finans sözlüğü
Devalüasyon: Bir ülkenin resmi para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında veya bir grup para değeri karşısında ya da para standartlarındaki değerinin düşürülmesidir.
Revalüasyon: Bir ülkenin para biriminin yabancı para birimleri karşısında değerinin artmasıdır.
Volatilite: Finansal piyasalarda belirli bir ürünün belirli bir zaman içerisinde fiyatında yaşanan oynaklığıdır.
