Türkiye'nin en eski okulu olan Hoca İlyas Ortaokulu, 1468 yılında kurulduğundan bu yana, kesintisiz eğitim veriyor. Bursa’da Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinin 15 yıl sonrasında kurulan okul, Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselişini, Cumhuriyet’in kuruluşunu, milli mücadeleyi ve daha birçok tarihi olayı yerinde görerek hala varlığını sürdürüyor.
Okul, 1855’teki büyük depremde tamamen yıkılmasına rağmen, 1910’da Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yeniden inşa edilerek eğitim hayatına devam etti. 1919’daki Yunan işgali sırasında ise okuldaki eğitim faaliyetleri durdu, çünkü okul bina, Yunan askerleri tarafından karargah olarak kullanıldı. Yunanlılar okuldan çekildikten sonra binada büyük tahribat yaptı ancak okul, yeniden onarılarak eğitimini sürdürdü. Bugün, kurulduğu günden beri, mezun vermeye devam eden Hoca İlyas Ortaokulu, 2 devlet, 30 padişah ve 12 Cumhurbaşkanı dönemine tanıklık etti.
Vakfeden Hoca Mehmet Çelebi'nin Hayır Kurumu
Okul, dönemin önemli iş insanı Hoca Mehmet Çelebi tarafından babası Hoca İlyas adına vakfedilmişti. Hoca İlyas Ortaokulu Müdür Yardımcısı Ömer Kadri Bozali, okulun kuruluşu ve tarihçesi hakkında şu bilgileri veriyor: “Hoca İlyaszade Hoca Mehmet Çelebi tarafından 1468’de vakfedilen bu okul, Türkiye’nin en eski okullarından biridir. Hoca İlyaszade Vakıf Mektebi olarak vakfedilen okul, bugüne kadar ismi değişmeyen tek eğitim kurumu olma özelliği taşır.”
Okul, zamanla ismini değiştirerek, Hoca İlyaszade İlk Mektebi, Müdafa-i Milliye Hoca İlyaszade İlk Mektebi ve son olarak da Hoca İlyas Ortaokulu olarak varlığını sürdürdü.
Büyük Afetler ve İşgale Direnmiş Okul
Okul, 1855’teki depremde tamamen yıkıldı. Ancak 1910’da Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yeniden inşa edilerek eğitimine devam etti. Bununla birlikte, okul, 1919’daki Yunan işgali sırasında da zor günler yaşadı. Okul, o dönemde Yunanlılar tarafından karargah olarak kullanıldı ve işgalin ardından binada büyük hasar meydana geldi. Bozali, bu dönemle ilgili olarak, “Yunanlılar, okulu karargah olarak kullandı, binaya büyük zarar verdiler. Ancak 1050 kuruşluk bir masrafla okul eski haline getirildi ve eğitim devam etti.” diyor.
Birçok Ünlü Mezun Oldu
Hoca İlyas Ortaokulu, 556 yıllık tarihi boyunca pek çok ünlü ismi mezun etti. Cumhuriyet dönemi siyasetçileri, sanatçılar ve akademisyenler okuldan mezun oldu. Okulun geçmişinden bazı önemli isimler ise şunlardır: Cemal Nadir, ünlü karikatürist; Muazzez İlmiye Çığ’ın babası Hafız Zekeriya İtil, öğretmen; Milli Eğitim Bakanı Orhan Cemal Fersoy ve Milli Savunma Bakanı Ümit Halit Bayülgen. Ayrıca, tiyatrocu Altan Erbulak ve eski Kara Kuvvetleri Komutanı Nurettin Ersin de okulun eski öğrencileri arasında yer alıyor.
Ailelerin ve Öğrencilerin Hatıralarında Özel Bir Yeri Var
Okulun mezunları, eğitim aldıkları bu tarihi kurumla olan bağlarını sıkça dile getiriyor. 1967 mezunu Muhsin Özyıldırım, "Bu okulun hem benim hem de ailem için çok özel bir yeri var. Ailemin her bireyi burada eğitim aldı. Dedemiz, okulun ilk öğretmenlerinden ve müdürlerinden biri olan Osman Necati Epcim’di." dedi. 1966 mezunu Hüseyin Özler ise, “Okulumuz, o yıllarda da prestijli bir okuldu. Burada eğitim görmek bir ayrıcalıktı. Bugün hala derslerin devam ettiğini görmek çok mutluluk verici,” şeklinde konuştu.
Gurur Duyan Mezunlar
1964 mezunu İbrahim Sedat Denizci, "Bu okuldan mezun olmaktan gurur duyuyorum. Ailemizin neredeyse her bireyi burada okudu. Bu okuldan aldığım eğitim, bana hayatım boyunca birçok avantaj sağladı," diyor.
Hoca İlyas Ortaokulu, tarih boyunca yaşadığı tüm zorluklara rağmen, eğitim hayatına devam ederek, yüzlerce yıl boyunca gençlere ışık tutmaya devam ediyor. Bugün de hala ders zili çalan bu köklü okul, geçmişiyle gurur duyan mezunları ve öğrencileriyle geleceğe umut taşımaya devam ediyor.