Kars-Ardahan Platosu’nun karla kaplı dağları ve dondurucu soğukları, her kış birçok kuş türü için hayatta kalma mücadelesine dönüşüyor. Ancak bu kuşlardan bazıları, yüzlerce kilometre uçmak yerine sadece birkaç yüz metre alçalarak Iğdır’daki Aras Kuş Cenneti’ne sığınıyor. Bu türler, kışı burada geçirip, ilkbaharın gelişiyle tekrar yüksek irtifalara, yani üreme alanlarına geri dönüyor.
İRTİFA GÖÇMENLERİ
Kuş biliminde “irtifa göçmeni” olarak adlandırılan bu kuşlar, 2 bin metreyi aşan rakımlardan, yaklaşık 800 metreye kadar düşerek sıcak iklimlere daha yakın bir bölgede barınmayı tercih ediyor. Kars ve Ardahan’ın zorlu kış şartlarından kaçmak için uçmaları gereken mesafe çok kısa; bu da onları diğer kuşlardan farklı kılıyor. Yüzlerce kilometre göç etmek yerine, sadece birkaç yüz metre irtifa kaybederek daha ılıman iklimlerde hayatta kalabiliyorlar.
Aras Kuş Cenneti’nde yapılan araştırmalara göre, bu benzersiz göç hareketini gerçekleştiren 110 kuş türü tespit edilmiş. KuzeyDoğa Derneği Başkanı Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, şimdiye kadar bu bölgede 316 kuş türünün varlığını kaydettiklerini belirtiyor. Bu, Türkiye’de kaydedilen kuş türlerinin yaklaşık yüzde 62’sine denk geliyor ve Iğdır’daki kuş türlerinin büyük bir kısmı için önemli bir yaşam alanı oluşturuyor.
SICAK SIĞINAK
Iğdır, bu kuşlar için adeta bir sığınak niteliğinde. Kışın, karla kaplanan Kars-Ardahan Platosu’ndan daha ılıman iklimiyle dikkat çeken Aras Kuş Cenneti, kuşların hayatta kalmasına olanak tanıyor. Prof. Şekercioğlu, “Kars’ta kar yağıyor, Sarıkamış karla kaplandı. Kars'ın tepelerinde kar var ama burada bahar havası hala hüküm sürüyor” diyerek bölgenin iklimsel farklılıklarına dikkat çekiyor. Kars ve çevresindeki dağlar karla kaplanırken, Iğdır’da kuşlar daha ılıman bir ortamda kışı geçirebiliyor.
Kuşlar için bu göçün bir başka avantajı ise, kısa mesafede mikroklima değişiminden faydalanarak tehlikelerden kaçabilmeleri. Yüksek irtifalardan daha düşük alanlara inerek, göç etmek yerine sadece birkaç yüz metre uçarak mikro iklim değişikliklerinden yararlanıyorlar. Bu şekilde, soğuktan korunarak daha güvenli bir alanda barınabiliyorlar.
KUŞLARIN GÇÖ YOLU
Iğdır’a göç eden kuşlar, aynı zamanda göç sürecinde daha az riskle karşılaşıyorlar. Prof. Şekercioğlu, göçün zorluklarına ve tehlikelerine değinerek, "Yüzlerce kilometre göç etmek yerine sadece 1200 metre irtifa kaybedip 1 kilometre uçarak aniden mikroklima iklimi değiştiriyorlar ve kışı burada donmadan, ölmeden geçirebiliyorlar. Göç riski, fırtınada ölme veya avlanma riski almıyorlar," diye konuştu. Yüksek rakımlardan alçak alanlara inerek, bu kuşlar, ilkbaharda geri dönmeden önce sadece birkaç kilometre uçuyor ve karla kaplı alanlarda üremek üzere tekrar Kars-Ardahan Platosu'na geri dönüyorlar.
IĞDIR’IN KUŞ ZENGİNLİĞİ
Iğdır, sadece kış aylarında değil, yıl boyunca kuş gözlemcilerinin ilgisini çeken bir bölge. 200’den fazla göçmen kuş türü, bu alanda yaşamlarını sürdürüyor. Iğdır’da yapılan çalışmalarda, kışlayan 110 kuş türü tespit edilmişken, bölgede üreyen 120’ye yakın kuş türü de bulunuyor. Bu da Aras Kuş Cenneti’ni, hem göçmen kuşlar hem de yerli türler için oldukça önemli bir yaşam alanı haline getiriyor.