Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU- EGE TELGRAF/ Otizm spektrum bozukluğu, belirli görüntülere, seslere, kokulara, ışıklara veya fiziksel temasa karşı duyarlılık, tekrarlayan davranışlar ve sosyal iletişimde zorluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Erken teşhis ve müdahale, otizmli bireylerin yaşam kalitesini artırmada kritik rol oynar.
OTİZMİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Otizm spektrum bozukluğu, çeşitli duyusal hassasiyetler ve tekrarlayan davranışlarla kendini belli eder. Otizmli bireylerde sıkça görülen belirtiler şunlardır:
“Belirli görüntülere, seslere, kokulara, ışıklara veya fiziksel temasa karşı aşırı duyarlılık. Davranış, yeme-içme ve hareketlerde takıntılı olma ve bunları sürekli tekrarlama. Aktiviteler arasında geçişte zorluk yaşama. Sosyal iletişimin sınırlı olması ve göz temasından kaçınma.”
BİR ÇOCUĞUN OTİZMLİ OLDUĞUNU NASIL ANLARIZ?
Otizmli çocuklar, rutinlerinin bozulmasına karşı aşırı tepkiler verebilir ve hırçınlaşabilirler. Tekrarlayan hareketler, otizmin belirgin belirtileri arasındadır. Bu hareketler arasında el çırpma, zıplama, kendi etrafında dönme, sürekli öne arkaya sallanma ve kanat çırpma yer alır. Ayrıca, otizmli çocuklar genellikle normal çocuklar gibi hayal kurarak oyun oynamazlar; arabaları sıraya dizip tekerleklerini sürekli çevirirler.
OTİZMİN KESİN TANISI NASIL KONUR?
Otizmin tanısı, uzmanlar tarafından çocuğun gözlemlenmesi, gelişim testleri yapılması ve ebeveynlere çocuğun gelişimi hakkında sorular sorulmasıyla konur. Otizm tanısı 12 aylıktan itibaren konabilir. Erken yaşta tanı konması, gerekli eğitim ve terapilerin bir an önce başlaması açısından büyük önem taşır.
OTİZM NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Otizmin tamamen ortadan kalkmasını sağlayacak bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Ancak, uygun eğitim ve terapilerle otizmli bireylerin kaliteli bir hayat sürdürmeleri ve toplum içinde sosyalleşmelerini engelleyen etkilerin minimum seviyeye indirilmesi mümkündür.
OTİZMLİ ÇOCUKLAR KAÇ YAŞINDA BELLİ OLUR?
Otizm belirtileri, çocukların genelinde 12-18 aylıkken ortaya çıkmaya başlar ve yaş ilerledikçe belirtiler daha belirgin hale gelebilir. Erken teşhis ve müdahale, bu süreçte kritik bir rol oynar.
OTİZMİN EN BELİRGİN ÖZELLİĞİ NEDİR?
Otizm, sözel veya sözel olmayan iletişimde zorluk yaşanmasıyla karakterize edilen nörolojik ve gelişimsel bir bozukluktur. Otizmli bireylerde sosyal beceriler sınırlıdır, tekrarlayan davranışlar görülür ve konuşarak iletişim kurmak zor olabilir. Dünya genelinde her 100 çocuktan yaklaşık 1'inin otizmli olduğu tahmin edilmektedir.
OTİZM GENİ KİMDEN GELİR?
Erkek çocuklar, X kromozomunu annelerinden ve Y kromozomunu babalarından alırlar. Eğer bir çocuk, PTCHD1 geninde bir sorun taşıyorsa veya akrabalarında X kromozomunda DNA sekans eksiklikleri varsa, otizm veya zihinsel gelişim riski yüksektir.
EN HAFİF OTİZM HANGİSİ?
Farklı otizm türleri arasında en hafif seyredenler, erken tespit edildiğinde daha iyi ilerleme gösterebilirler. Bu yüzden erken tanı, tedavi sürecinde büyük önem taşır.
OTİZM TEŞHİSİ İÇİN HANGİ TESTLER YAPILIR?
Otizm teşhisi, doktorun klinik gözlemleri, aileden alınan bilgiler ve M-CHAT gibi otizm testleri ile konur. Ayrıca, otizmli çocuğun gelişimsel özelliklerini belirlemek için AGTE ve Denver gibi gelişim testleri de kullanılır.
Otizm belirtilerini erken fark edip uzman yardımı almak, otizmli bireylerin yaşam kalitesini artırmada önemli bir adımdır. Eğitim ve terapilerle desteklenen erken müdahale, otizmli bireylerin toplumsal yaşama daha kolay uyum sağlamalarına yardımcı olur.
