Tire'de yaşayan genç girişimci Nurefşan Yaykal, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bugüne uzanan beş asırlık bir gelenek olan beledi dokuma sanatını yeniden canlandırarak küresel pazarlara taşıyor. Osmanlı döneminde padişah kaftanlarında da kullanılan bu değerli dokuma sanatını ailesinden öğrenen Yaykal, aynı zamanda düzenlediği kurslar aracılığıyla bu kültürel mirası geleceğe aktarıyor.
Beledi dokuma, Türkiye'nin en eski pamuklu dokuma türlerinden biri olarak kabul ediliyor ve temelleri 16. yüzyıla kadar uzanıyor. Tarihi kayıtlara göre, beledi dokuma Tire ve Bursa gibi önemli Osmanlı şehirlerinde yaygındı. 2023 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "Tire Beledi Dokuması" olarak tescillenen bu sanatı yaşatan Yaykal, son ustalardan biri olan dedesi Saim Bayrı'nın mirasını devralarak bu geleneksel el sanatını modern bir yaklaşımla dünyaya tanıtıyor.
Tarihi Beledi Dokuma Sanatı Yeniden Canlanıyor
1908 tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi'ne göre, Tire'de o dönemde 60 el tezgahı bulunmaktaydı. Ancak zamanla teknolojinin gelişmesi ve beledi dokuma sanatının öğrenilmesinin zorluğu nedeniyle hem usta hem de tezgah sayısı hızla azaldı. Günümüzde Tire Belediyesi ve Ticaret Odası'nın girişimleriyle desteklenen bu sanat, ilçeyle özdeşleşmiş önemli bir kültürel miras olarak korunuyor. Beledi dokuma, 24 çerçeve ve 16 ya da 13 pedalla kumanda edilebilen el tezgahlarında dokunuyor ve çok dayanıklı bir yapıya sahip olmasıyla dikkat çekiyor. Bu dokumalar, kıyafetten çantaya, ayakkabıdan döşeme ve perdeye kadar geniş bir kullanım alanına sahip.
Nurefşan Yaykal ve Beledi Dokumayı Geleceğe Taşıma Misyonu
88 yaşındaki son beledi ustalarından Saim Bayrı'nın torunu olan Nurefşan Yaykal, dedesi ve annesinden öğrendiği bu sanatı yaşatmak için 6 yıl önce kolları sıvadı. Geleneksel beledi dokuma sanatını modern bir boyuta taşımayı amaçlayan Yaykal, Tire'de açtığı atölyede kişiye özel ceket, çanta, kravat ve seccade gibi çeşitli ürünler tasarlıyor. Beledi dokumayı daha geniş kitlelere tanıtmak için modern ürünler geliştirip, farklı projeler hayata geçiriyor. Yaykal, geleneksel beledi dokumanın orijinalliğini koruyarak modern tekstil anlayışına uyarlamak adına akademisyenlerle de iş birliği yapıyor. Bu çalışmalar, hem Türkiye'de hem de uluslararası arenada büyük ilgi görüyor. Beledi dokumanın sağlamlığı ve çok yönlü kullanım alanları, özellikle mobilya döşemesi, ev tekstili ve moda dünyasında büyük bir potansiyele sahip olduğunu gösteriyor.
Küresel Pazara Açılan Bir Sanat
Nurefşan Yaykal, Tire Ticaret Odası ve resmi kurumların desteğiyle sosyal medya aracılığıyla beledi dokuma ürünlerini tanıtarak satışa sunuyor. Yaykal, “Ürünlerimiz el emeğiyle üretiliyor ve çok zahmetli bir süreçten geçiyor. Bu yüzden çok ilgi görüyor. Şimdi internet üzerinden dünya genelinde rağbet gören bir platformda ürünlerimizi sergileyip satmaya başladık. Beledi dokuma sanatının beşinci kuşak temsilcisi olmak benim için büyük bir sorumluluk. Tire Beledi Dokuması, bu ilçeyle özdeşleşmiş bir miras. Amacım, bu sanatı dünyaya duyurmak ve daha geniş kitlelere ulaştırmak.” dedi. Beledi dokuma sanatının yeniden canlanması, yerel ekonomiye de katkı sağlarken, Tire'nin isminin bu sanatıyla dünya çapında tanınmasına vesile oluyor. Yaykal'ın öncülüğündeki bu girişim, beledi dokumayı gelecek nesillere aktarmak adına önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
