Muazzez İlmiye Çığ, 17 Kasım 2024 tarihinde 110 yaşında hayatını kaybetti. Sümeroloji alanındaki çığır açan çalışmaları ve bilimsel mirasıyla, Türk arkeolojisi ve dilbilimi tarihine adını altın harflerle yazdırmıştır.
MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ KİMDİR?
Muazzez İlmiye Çığ, Türk arkeolog, dilbilimci ve Sümerolog olup, Sümer uygarlığı üzerine yaptığı bilimsel çalışmalarla dünyaca tanınan bir isimdir. 20 Haziran 1914 tarihinde Bursa'da doğmuş ve 110 yaşında, 2024 yılında Mersin'de hayatını kaybetmiştir. Türkiye'nin ilk kadın sümeroloğu olarak kabul edilen Çığ, uzun yıllar bilim dünyasına önemli katkılarda bulunmuştur. Muazzez İlmiye Çığ, Topkapı Müzesi Müdürü M. Kemal Çığ ile 1940 ve 1983 yılları arasında evli kalmış ve iki kız çocuğu sahibidir.
ERKEN YAŞAMI VE AİLESİ
Muazzez İlmiye Çığ, Kırım göçmeni bir ailenin çocuğudur. Ailesi, Yunan işgali sırasında İzmir'den Çorum'a göç etmiş ve burada bir süre yaşamıştır. Çığ, Çorum'da ilkokula başlamış, ardından Bursa'ya taşınarak burada eğitim hayatına devam etmiştir.
EĞİTİM HAYATI
Muazzez İlmiye Çığ, Bursa Kız Muallim Mektebi’ne girerek ilkokul öğretmeni yetiştiren bu okuldan 1931 yılında mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından Eskişehir’de öğretmenlik yapmaya başlamıştır. 1936 yılında, Atatürk'ün önerisiyle Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ne kaydolmuş ve burada Hititoloji bölümünde eğitim almıştır. Prof. Hans Gustav Guterbock ve Prof. Benno Landsberger gibi önemli bilim insanlarından dersler alarak 1940 yılında mezun olmuştur.
KARİYERİ
Muazzez İlmiye Çığ, 1940 yılında mezuniyetinin ardından İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi'nde çalışmaya başlamıştır. Bu müzede, çivi yazılı tabletlerin uzmanlık alanı olarak kabul edilen bir bölümde çalışmış, binlerce çivi yazılı tableti temizlemiş, numaralandırmış ve sınıflandırmıştır. Müzede geçirdiği 31 yıl boyunca Sümer, Akad, Hitit dilleri üzerine pek çok çalışma yapmıştır.
1960 yılında Almanya'nın Heidelberg Üniversitesi'nde 6 aylık bir araştırma yapmıştır. 1965'te Roma’da düzenlenen bir Hitit sergisini Londra'ya taşımıştır. 1972 yılında emekli olmuştur.
EMEKLİLİK DÖNEMİ VE SÜMEROLOJİYE KATKILARI
Emekli olduktan sonra bir süre yurtdışında yaşamış, 1988’de Philadelphia’daki Asuroloji Kongresi’ne katılmıştır. Sümer uygarlığı üzerine yaptığı çalışmalar, Sümer edebiyatı ve tarihi konusundaki katkılarıyla tanınmıştır. Çığ ayrıca, Sümer bilimini popülerleştiren ve önemli eserler kazandıran bir isim olmuştur 1990 yılında, Prof. Kramer'in History Begins at Sumer adlı kitabını Türkçeye çevirerek Tarih Sumer'de Başlar adıyla Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlamıştır. Çığ ayrıca çocuklar için Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk adlı bir kitap yazmıştır.
KADIN HAKLARI VE SOSYAL FAALİYETLER
Muazzez İlmiye Çığ, bilimsel çalışmaları dışında, Türkiye'de kadın hakları savunucusu olarak da tanınır. Bu alanda pek çok sosyal faaliyete katılmış ve kadın haklarının savunulması için önemli adımlar atmıştır.
ÖDÜLLER VE UNVANLAR
Muazzez İlmiye Çığ, 2000 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından fahri doktora unvanıyla ödüllendirilmiştir. 2007 yılında yazdığı Vatandaşlık Tepkilerim adlı kitap nedeniyle halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmek suçlamasıyla yargılanmış ancak aklanmıştır. Aynı kitap, Galatasaray Rotary Kulübü tarafından İngilizceye çevrilmiş ve Avrupa ve Amerika kütüphanelerine dağıtılmıştır.
