Nihat AK/EGE TELGRAF- Menderes’teki çöp bertaraf tesisi projesi için yeniden ÇED raporu alınarak sürecin devam ettirilmeye çalışılması, hem yerel yönetim hem de Menderes halkı için gergin bir dönemin yeniden alevleneceği anlamını taşıyor. Halkın yoğun tepkisinin tekrar gün yüzüne çıkmasıyla birlikte, toplumsal eylemler ve protestoların artacağı, yönetim ile halk arasında derinleşen çekişmelerin yaşanacağı zor günler kaçınılmaz görünüyor.
Çünkü geçtiğimiz dönemde doğalarının, tarım arazilerinin ve yaşam alanlarının zarar göreceği düşüncesi, halkı hem öfkelendirmiş hem de geleceğe dair belirsizlik içinde bırakmıştı. 7’den 77’ye tüm Mendereslilerin bir araya geldiği eylemler, bu projeye karşı duyulan çaresizlik ve haklarını savunma isteğinin güçlü bir ifadesi olarak öne çıkmıştı. Çöp bertaraf tesisi kurulmasının yeniden gündeme gelmesinin Menderes halkında derin bir endişe ve korku yaratacağı dillendirilmeye başlandı.
Doğanlar Holding CEO’su Salih Tuncer Mutlucan, Biotrend CEO’su Özgür Umut Eroğlu ve aile meclisi üyelerinin katılımıyla Aliağa’da düzenlenen bir toplantıda, Menderes’te kurulması planlanan biyogaz tesisi için 50-55 milyon dolarlık bir yatırım yapacakları bildirildi.
Firmanın yetkili isimleri, “Harmandalı bir süre sonra devre dışı kalacak. Onun yerine Menderes’te bir tesis kurulacak. İzmir ilinden toplanan evsel atıklar ayrıştırılacak. İzinleri alırsak Menderes'te de 50-55 milyon dolar yatırım gerçekleştirilecek. Bu İzmir'in problemi esasında. İzmir'de günde 5 bin 500 yüz ton atık çıkıyor. Bu atıklar halihazırda üç yerde bertaraf ediliyor. Ödemiş, Bergama ve Harmandalı’da. Harmandalı tesisi çok eski bir tesis. Yani 1990’lı yılların başından beri vahşi depolamayla başlanmış. İzmir'in yeni bir atık havzasına ihtiyacı var. En yakındaki seçenek Menderes. Biz şu ana kadar çöp tesisi yanında olsun isteyen hiç kimse görmedik. Ama çöpünün de atılmamasını isteyen hiç kimseyi görmedik. Dolayısıyla bu çöpler bir yere atılacak. Menderes bize göre doğru yer. Ama süreçleri devam ediyor. Gerekli izinlerin alınacağına ve Harmandalı tesisine İzmir’in ihtiyacının ortadan kalkacağına inancımız devam ediyor” diye konuştu.
Kurdukları tesislerde ileri teknoloji kullanarak titiz bir çalışma yaptıklarını vurgulayan firma yetkilileri, çöpleri kendilerinin toplamadığını, çok şikayet aldıkları bölgelerdeki sorunun belediyelerden kaynaklandığını, çöp kamyonlarının sularını dökerek tesislerine geldiğini bu yönde şikayetlerin kendilerine de iletildiğini dile getirdi.
Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP) kurucularından avukat Arif Ali Cangı, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Harmandalı Çöp Depolama Alanı’nın yükünü azaltmak amacıyla Menderes’in Çakaltepe Mevkii’nde planlanan çöp bertaraf tesisi hakkında önemli eleştirilerde bulundu. Cangı, projedeki temel sorunun, halkın ve ilgili uzmanların görüşlerinin dikkate alınmaması olduğunu ifade ederken, böyle büyük çaplı bir projeye başlarken izlenmesi gereken sürecin daha katılımcı ve bilimsel temelli olması gerektiğine dikkati çekti.
‘BAŞTAN SORUNLU’
Böylesi önemli bir projeyi hazırlarken İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin ilgili kurum, kuruluş ve kişilerden görüş almadığını savunan Cangı, “Büyükşehir belediyesinin projeyi hazırlarken, ekoloji hareketlerinden, akademik meslek odalarından ve yöre halkından görüş alması gerekir. Bu eksiklik, projenin en temel sorunlarından biri olarak öne çıkıyor. Özellikle Tarım İl Müdürlüğü’nün tesisin zeytinliklere yakın olması nedeniyle olumsuz görüş vermesi, ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) sürecinin olumlu sonuçlanamamasına neden olmuş durumda. ÇED raporu, projeyi gerçekleştirecek tarafın, olası çevresel zararları en aza indirgemek için alacağı önlemleri taahhüt ettiği bir belge niteliği taşıyor. Bu sürecin en önemli unsurlarından biri halkın katılımıdır. Ancak halkın ikna edilmediği bir projeye olumlu karar verilmesi, ÇED sürecinin amacını aşındırır. Halkın itirazlarına rağmen projenin devam ettirilmesi, çevre hukuku açısından sorunlu bir yaklaşımı ortaya çıkarır” dedi.
HALKIN TEPKİSİ
Menderes halkı, projeye karşı büyük bir tepki gösteriyor. Cangı, hiçbir yöre halkının yakınında bir çöp depolama ya da ayrıştırma tesisi istemeyeceğini, bunun en doğal hakları olduğunu belirtiyor. Halkın bu haklı itirazlarını dinlemenin idarelerin sorumluluğu olduğunun altını çizen Cangı, yer seçiminde halkın ekonomik çıkarlarının da göz önünde bulundurulması gerektiğini söyledi.
‘HARMANDALI GİBİ’
Bir kentin çöp depolama ve bertaraf tesisi seçimi, sadece teknik analizlerle değil, kentteki bütün bileşenlerin katılımıyla belirlenmesi gerektiğini anlatan Cangı, yerel yönetimlerin halkı ve uzmanları sürecin içine katarak en az zararı verecek alanları belirlemesi gerektiğini savunurken şunları söyledi, “Bir çöp depolama sorunu var İzmir'in. Çünkü Harmandalı daha fazla kapasite kaldıramaz. Kayma riski nedeniyle orada bir tehlike var. Yeni bir çöp depolama alanının yaratılması gerekiyor. Ama bunu yaparken kılı kırk yarmak gerekiyor. Yeni bir Harmandalı yaratmamak için mutlaka ve mutlaka kentin bu alanda çalışan önde gelen sivil toplum örgütlerinden meslek odalarına kadar bütün bileşenlerinin katılacağı bir hazırlık çalışmasının, yer seçimi çalışmasının yapılması gerekiyor” diye konuştu.
KAYNAKTA AYRIŞTIRMA
Çöp yönetiminde kaynakta ayrıştırmanın başlamasının önemine de vurgu yapan Cangı, İzmir gibi büyük bir kentte, geri dönüşüme uygun atıklar için ayrı konteynerlerin hâlâ yaygın olmamasının büyük bir eksiklik olduğunu dile getiriyor. Cangı sözlerini şöyle tamamladı; “Bugünden yarına hemen derhal özellikle bu evsel atıkların ayrıştırılması konusunda yeni uygulamalara başlanması gerekiyor. Kaynakta ayrıştırmayı sağlayacak bir yeni politika, yeni kültür, yeni uygulama geliştirilmesi gerekiyor. Benim evimde ofisimde Bayraklı Manavkuyu’da. Kağıt, plastik, metal ve cam atıklarımı ayrı torbalara koyuyorum. Ama belediye çöp konteynerinde ayrı konulacak yer yok. Bayraklı Belediyesi’ne kaç defa söyledim kaç defa başvurdum. Sonuç alamadım. Çöp bertaraf tesislerinden önce geri dönüşüm kültürünün yaygınlaştırılmasını gerçek başarının anahtarı olarak görüyorum.”
Muhtarlığı ve muhtarlar derneği başkanlığı döneminde çöp bertaraf tesisi kurulmasına sert muhalefet eden ve son yerel seçimlerde Menderes Belediye Başkanı seçilen İlkay Çiçek’in bu süreçte nasıl davranacağı ise merak ediliyor.