2023 yılının son günleri yaklaşırken, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından bir önceki yıla ait raporlar yayımlanmaya başladı. Son verilere göre: 2022 yılında kültür harcamaları 2021 yılına göre yüzde 88,1 artış ile 149 milyar 620 milyon 769 bin TL olarak gerçekleşti. Kültür harcamalarının, gayrisafi yurt içi hasılaya oranı ise yalnızca yüzde 1 oldu. Avrupa ülkeleri verileri incelendiğinde ise kültür harcamalarına gayrisafi yurt içi hasıladan daha yüksek bir pay ayrılarak, kültürel zenginliklerini destekledikleri görülmekte olup, Fransa ve Almanya gibi ülkelerde bu oran genellikle yüzde 2'nin üzerindedir. Dünya ortalaması ise yüzde 1,5 seviyesindedir. Bu durum ülkemizde sanatsal değerleri ve kültürel mirası geliştirmeye yönelik çok daha fazla çaba harcanması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Genel devlet harcamalarının, toplam kültür harcamaları içinde payı yüzde 59,9 olup, önceki yıla göre yüzde 115 artış göstermiştir. Harcamaların yüzde 70’lik kısmı merkezi devlet bütçesinden gerçekleşirken harcama dağılımındaki en yüksek pay yüzde 17,5 ile mimarlık alanındadır.
Toplam ihracattaki payı yüzde 4,2 olarak gerçekleşen kültürel mal ihracatı bir önceki yıla göre yüzde 105,2 artış kaydederken, toplam ithalattaki payı yüzde 1,3 olan kültürel mal ithalatının payı bir önceki yıla göre yüzde 110,9 artış göstererk 9 milyar 774 milyon 071 bin TL olmuştur. İhracat tarafında en yüksek pay el sanatlarında olurken, ithalattaki en yüksek pay görsel ve işitsel medya alanındadır.
2022 yılında 682 bin kişinin yer aldığı kültürel istihdam bir önceki yıla göre yüzde 6,2 artmıştır. Kültürel istihdamda olanların yüzde 29,2'si 15-29 yaş grubunda, yüzde 61'i 30-54 yaş grubunda ve yüzde 9,9'u ise 55 ve daha yukarı yaş grubundadır. Ayrıca yüzde 38,3'ü yükseköğretim mezunu, yüzde 35,9'u lise altı eğitimli ve yüzde 25,8'i ise lise ve dengi meslek okulu mezunudur.
Harcama türlerine göre hanehalkı kültür harcamalarında: kitaplar için yapılan harcamaların payı yüzde 12,1 olarak gerçekleşirken; sinema, tiyatro, konser harcamalarının payı sadece yüzde 2,7 olmuştur. Avrupa Birliği ülkelerinde hanehalkı tüketim harcamaları içinde eğlence ve kültür harcamalarının payı yüzde 8 olurken, Türkiye’de bu oran yüzde 7’dir.
Türkiye'de kültür harcamalarının artırılması ve bu konuda gelişim sağlanması için toplumun bilinçlendirilmesi en önemli koşuldur. Başta eğitim kurumları ve medya tarafından olmak üzere kültürün toplumsal gelişim ve ekonomik önemi pekiştirilmeli ve halkın bu konuda bilinçlenmesi sağlanmalıdır. Kültür ve turizm projeleri için, özel sektör ile iş birliği kurulmalı ve şirketlerin bu tarz etkinlikler için sponsorluk yaparak katkı vermesi sağlanmalıdır. Kültür harcamalarına yönelik olarak vergi avantajları sağlanmalı ayrıca yerel kültür projeleri desteklenmeli, bu alanda uluslararası işbirlikleri geliştirilmelidir. Kültürel değişim programları ve ortak projeler oluşturulması, Türk kültürünün dünya genelinde tanıtılmasına katkı sağlayabilir.
Kültür, bir ülkenin tarihsel süreç içindeki gelişim ve değişimine dayanarak ruhunu ve kimliğini oluşturan önemli bir unsurdur. Türkiye bu alandaki zenginliğinden yeteri düzeyde fayda sağlayamamaktadır. Kültür harcamalarına yönelik olarak gerek devlet bütçesi gerekse hanehalkı bütçesinden ayrılan pay artırılarak kültürel anlamda daha zengin bir toplum inşa edilebilir. Unutulmamalıdır ki, kültür yatırımı, geleceğe yapılan en değerli yatırımlardan biridir.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik veri takvimi
11 Aralık 2023, Pazartesi Türkiye Cari İşlemler Dengesi
11 Aralık 2023, Pazartesi Türkiye İstihdam Oranı
11 Aralık 2023, Pazartesi Türkiye Sanayi Üretimi
12 Aralık 2023, Salı Japonya ÜFE (Aylık-Yıllık)
12 Aralık 2023, Salı İngiltere İşsizlik Oranı
12 Aralık 2023, Salı ABD TÜFE (Aylık-Yıllık)
13 Aralık 2023, Çarşamba İngiltere Dış Ticaret Dengesi
13 Aralık 2023, Çarşamba İngiltere GSYH/Sanayi Üretimi
13 Aralık 2023, Çarşamba Euro Bölgesi Sanayi Üretimi
13 Aralık 2023, Çarşamba ABD Cari İşlemler Dengesi
13 Aralık 2023, Çarşamba ABD FED Faiz Oranı
14 Aralık 2023, Perşembe ECB Faiz Oranı
15 Aralık 2023, Cuma Çin Sanayi Üretimi
15 Aralık 2023, Cuma Euro Bölgsi Dış Ticaret Dengesi
Ekonomi ve finans sözlüğü
Cari Kur: Döviz piyasalarında aynı gün takası gerçekleşen dövizin alım – satımında kullanılan kuru ifade eder.
Tasarruf açığı: Belirli bir dönemde, yurt içi toplam tasarrufların yurt içi toplam yatırımları karşılayamaması durumunda yatırımların karşılanabilmesi için gerekli olan dış finansman miktarıdır.
