Pasifik Okyanusu’ndaki 9 mercan adasından oluşan Tuvalu, dünya çapında en çok iklim değişikliğinden etkilenen ülkelerden biri olarak dikkat çekiyor. Ülkenin topraklarının büyük bir kısmı, 2100 yılına kadar sular altında kalması beklenen bölgelerde yer alıyor. Bu durumda, Tuvalu’nun uluslararası hukuk açısından “devlet” olarak kabul edilme durumu tehlikeye girebilir.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE DEVLET STATÜSÜ TEHDİDİ
Bilim insanlarının tahminlerine göre, Tuvalu'nun kara yüzeyi, deniz seviyesinin yükselmesiyle 2100 yılına kadar yüzde 95 oranında kaybolabilir. Ülkede bu tehlikeye karşı hükümet, “Dijital Ulus” adı verilen bir projeyi hayata geçirdi. Bu proje kapsamında Tuvalu, hem fiziki topraklarını hem de kültürel mirasını sanal dünyaya taşımayı hedefliyor.
Dijital ortamda inşa edilen “metaverse”de Tuvalu’nun kültürel mirası ve devlet işleyişi dijital olarak korunarak, fiziksel toprak kaybı sonrası bile halkının kimliği ve egemenliği sürdürülebilir kılınmaya çalışılıyor. Bu dijital projede vatandaşların pasaportları da dijital ortama taşınarak, evlilik, doğum, ölüm gibi resmi işlemler çevrimiçi ortamda yapılabilecek.
ULUSLARARASI HUKUK VE TUVALU’NUN GELECEĞİ
Tuvalu’nun topraklarının kaybolması, ülkedeki egemenlik haklarını doğrudan etkileyebilir. Uluslararası hukukta bir ülkenin "devlet" olarak tanınabilmesi için tanımlanmış topraklar, daimi bir nüfus, hükümet yapısı ve uluslararası ilişkilerde faaliyet gösterme kapasitesi gerekmektedir. Ancak Tuvalu’nun toprakları kaybolursa, bu koşulları sağlama imkânı ortadan kalkabilir.
Oxford Üniversitesi'nden Profesör Guy S. Goodwin-Gill, bu noktada devletlerin yaklaşımının belirleyici olacağını vurguladı. Tuvalu’nun sular altında kalması halinde, halkının başka bir ülkede egemenliğini sürdürüp sürdüremeyeceği uluslararası bir tartışma konusu haline gelebilir.
DİJİTAL KİMLİK VE “ONURLU HAREKETLİLİK” ANLAŞMASI
Tuvalu, ulusal kimliğini ve egemenliğini dijital ortamda sürdürmeye çalışırken, Avustralya ile 2023’te imzalanan "Onurlu Hareketlilik" anlaşması da devreye giriyor. Bu anlaşma, Tuvalu halkına aşamalı olarak Avustralya'ya göç etme imkânı sunuyor. Ancak Avustralya'da Tuvalu vatandaşlarının yeni bir devlet statüsü kazanıp kazanamayacağı belirsizliğini koruyor.
Profesör Donald Rothwell, Tuvalu'nun egemenliğini başka bir ülkenin yasaları altında sürdürmesinin zorluklarına dikkat çekiyor. Ayrıca, dijital bir devletin uluslararası hukukta tanınabilmesi için henüz bir çerçeve oluşturulmuş değil.
TUVALU: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE KARŞI BİR DENEY
Tuvalu’nun yaşadığı bu durum, iklim değişikliği nedeniyle topraklarını kaybeden diğer ada devletleri için de bir örnek teşkil edebilir. Tuvalu’nun geleceği, hem dijitalleşme süreçlerinin hızla yayılması hem de devletlerin iklim değişikliğine karşı alacağı tedbirlerin şekillendireceği bir süreç olacak.
Goodwin-Gill, “Tuvalu, diğer ülkelerin de ilerleyen süreçte uygulayabileceği bir örnek teşkil ediyor. İklim değişikliği, dünya genelindeki diğer devletleri de etkileyecek” şeklinde bir değerlendirme yaptı.
