Black Friday, her yıl kasım ayının son cuması gerçekleştirilen, başta bilinir markalar ve büyük perakende zincirlerinin indirim kampanyaları ile tüketim çılgınlığına sebep olduğu gündür. Bu özel günün ekonomi üzerindeki etkileri, sadece tüketici alışverişiyle sınırlı kalmayıp, gerçekleşen tüketim dalgası, talep artışına bağlı olarak kampanya dönemi sonrasında fiyatların yükselmesine neden olabilir. Özellikle elektronik, giyim ve ev eşyaları gibi talebin yoğun olduğu sektörlerde, üreticilerin bu talebi karşılamak için fiyatları artırması kaçınılmazdır.
Black Friday, ilk olarak ABD'de başlamış olsa da günümüzde dünya geneline yayılan bir harcama fırtınasına dönüşmüştür. Alışverişlerde her geçen yıl yeni rekorlar kırılmaktadır. ABD’de Adobe Analytics tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre bu yıl ilgili tarihte gerçekleşen e-ticaret harcamaları geçen yıla göre yüzde 7,5 artışla 9,8 milyar dolara ulaşarak yeni bir rekor kırılmıştır.
Türkiye'de ise Black Friday, özellikle son yıllarda giderek popülerlik kazanmış ve tüketiciler arasında heyecanla beklenen bir etkinlik haline gelmiştir. Ülkemizde ilgili güne yönelik analizler Iyzico tarafından yapılmıştır. Buna göre cuma günü gerçekleşen alışveriş hacmi geçtiğimiz yıla göre yüzde 70 artış göstermiş, ortalama sepet tutarı ise yüzde 75,6’lık bir yükseliş ile 652 TL’den bin 145 TL’ye ulaşmıştır.
Toplam işlem sayısının yüzde 70’lik kısmı İstanbul, Ankara ve İzmir’de gerçekleşmiş olup, İstanbul dışında en çok alışveriş yapılan sırasıyla; Ankara yüzde 8,4; İzmir yüzde 6,3; Antalya yüzde 2,4; Bursa yüzde 2,3 Kocaeli yüzde 1,8 olmuştur.
En çok işlem yapılan kategoriler: Giyim, gıda ve eğlence olurken, kredi kartı ile tek çekim olarak gerçekleşen işlem hacmi yüzde 75, taksitli işlemlerin payı yüzde 25 olarak gerçekleşmiş ve taksitli işlemler geçtiğimiz yıla göre düşüş kaydetmiştir. Cinsiyet dağılımına göre; harcamaların yüzde 61,3’ü kadınlar, yüzde 38,7’si erkekler tarafından gerçekleştirilmiş; kadınlar sırasıyla, hazır giyim, kozmetik ile çocuk ve bebek ürünleri kategorilerine talep gösterirken, erkekler; bilgisayar, bilgisayar donanım ve yazılım, oto parça aksesuar ve araç kiralama kategorilerine ilgi göstermiştir.
Black Friday kampanyalarının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri çeşitlilik göstermektedir. Öncelikle, perakende sektöründe yaşanan canlanma, ekonomik büyümeye olumlu katkı sağlasa da bu günün yaygınlaşmasıyla birlikte e-ticaretin artması, geleneksel mağazaların rekabet gücünü zayıflatmaktadır. Ayrıca, kısa süreli olarak yaşanan bu satış hacmi yükselişi perakende sektöründe dalgalanmalara ve belirsizliklere yol açmaktadır. Türkiye'de, zaten yüksek seyreden enflasyon oranları Black Friday'in etkisiyle daha da artabilir. Tüketicilerin yoğun alışveriş talebi, üreticileri maliyetleri karşılamak için fiyatları artırmaya yönlendirebilecek olup, indirimlerin bir sonucu olarak perakende sektöründeki kar marjlarının düşmesine neden olabilir. Bu durum da genel enflasyon baskısını artırabilir ve ekonomik istikrarı tehlikeye atabilir.
Black Friday'in enflasyon üzerindeki etkilerini azaltmak, ayrıca hem tüketicilerin uygun fiyatlarla alışveriş yapabilmesi hem de ekonomik dengelerin korunabilmesi adına politika yapıcıların ve işletmelerin birlikte çalışması gerekmektedir. Kampanya dönemlerinde fiyat artışlarındaki dengeyi sağlamak ve tüketicileri bilinçlendirmek ilave olarak düzenleyici mekanizmaların etkin bir şekilde çalışması, enflasyonun kontrol altında tutulması adına atılabilecek önemli adımlardır.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik veri takvimi
4 Aralık 2023, Pazartesi Almanya Dış Ticaret Dengesi
4 Aralık 2023, Pazartesi Türkiye TÜFE (Aylık-Yıllık)
5 Aralık 2023, Salı Japonya TÜFE (Aylık-Yıllık)
5 Aralık 2023, Salı Almanya Hizmet /Bileşik PMI
5 Aralık 2023, Salı Euro Bölgesi Hizmet /Bileşik PMI
5 Aralık 2023, Salı ABD Hizmet /Bileşik PMI
6 Aralık 2023, Çarşamba ABD Dış Ticaret Dengesi
7 Aralık 2023, Perşembe Çin Dış Ticaret Dengesi
7 Aralık 2023, Perşembe Euro Bölgesi GSYH
8 Aralık 2023, Cuma Almanya TÜFE (Aylık-Yıllık)
8 Aralık 2023, Cuma ABD İşsizlik Oranları
Ekonomi ve finans sözlüğü
Temerrüt: Verilen taahhüt ve yükümlülüğün yerine getirilememesi, bir borçlunun borç sözleşmesinin kararlaştırılan hüküm ve koşullarına göre borç verene borçlarını ödeyemediği durumudur.
Temerrüt faizi: Vadesinde ödenmeyen bir alacak için uygulanacak olan cezai faizdir.
