Nihat AK/EGE TELGRAF- TÜİK'e göre mart ayında enflasyon aylık yüzde 3,16 olurken, yıllık yüzde 68,5'a yükseldi. ENAG ise aylık yüzde 5,68, yıllık yüzde 124,63 olarak hesapladı. TÜİK verileri ENAG’ın yarı yarıya altında kaldı. Mart ayının oldukça zor geçtiğini söyleyen İzmir Pazarcılar Esnaf Odası Başkanı Hamdin Erişen, “Mart ayı pazarcı esnafımız için çok zor geçti. Yüksek fiyatlardan aldığı ürünleri semt pazarlarında satmaya çalıştı. Biz en fazla meyve sebzeyi Antalya, Alanya ve Serik’ten alıyoruz. Fiyatları mart ayında çok ciddi yükseliş gösterdi. Antalya toptancı hallerinde mart ayında domates fiyatı yüzde 105,8, sebze fiyatları yüzde 80,3, meyve de yüzde 78,4 artış gösterdi. Fiyatların artmasıyla hallerden ürün alım miktarı azalmış oldu. Dün itibarıyla Alanya’da domates 22-24, salatalık 7, kabak siyah 10, beyaz 15, patlıcan sivri 10, topan 9, muz sera 30, açık 27 liradan işlem gördü. Serik’te domates 21-24, oval 47, salatalık 7, silor 8, kabak 10, patlıcan 11, sivri 53, kıl 70, dolmalık 50, çarlı 42, üçburun 44, kapya 60, sırık fasulye 50 liradan alınabildi. Antalya’dan domates alışımız 24, kokteyl 47, sivri 55, kıl 65, kıvırcık 75, çarli 45, dolmalık 50, üçburun 44, kapya 63, patlıcan 12, kabak 12, salatalık 10 liradan oldu” dedi.
Enflasyonu sadece kötü hava şartlarının tetiklemediğini belirten Başkan Erişen, “Esnafımız İzmir’den başlayarak Güney Akdeniz ve Anadolu’ya kadar olan bölgeden alım yapıyor. Hep birlikte kış aylarında bu ürünleri daha yüksek fiyattan alacağımızı biliyoruz. Havaların düzelmesiyle fiyatların düşeceğini umuyoruz. Meyve sebzenin konduğu soğuk hava tesislerinin elektrik fiyatları arttığında pazar fiyatları da yükseliyor. Mazota zam geldiğinde ulaşım giderlerimiz yükseliyor. Poşetten personel giderlerimize kadar hepsi satış fiyatlarımıza yansıyor. Şimdi havalar ısınıyor ama fiyatlar da kesin olarak düşecek diyemiyoruz. Girdi fiyatlarımız düşerse veya sabit kalırsa satış fiyatlarımız düşer veya aynı kalır. Ama yüksek enflasyonun ateşi bir türlü sönmek bilmiyor. Çarşı pazarın ateşi sönerse mutfağın yangını da söner” diye konuştu.
‘REGÜLASYON GEREK’
Fiyat baskılamasının sonunun kötü olduğunu savunan İzmir Kasaplar Odası Başkanı Melih Şenkara, “Fiyatlama bazında bir artış yaşandı. Bu hafta itibariyle son bir ayda yüzde 10’a ulaşan bir artış gözüküyor. Bu fiyatların bir anda artmasının nedeni piyasada et üzerinde yapılan regülasyonla alakalı bir durum. Şimdi belli bir müddet fiyatı tuttuğunuz zaman, sonuç itibariyle arz-taleple doğru orantılı olarak fiyat yükselişlerini getiriyor. Serbest bırakılmalı demiyorum. Şu anki mevcut durumda özellikle emeklinin maaş durumu ortada. Enflasyon rakamlarının yüksekliğini zaten görüyorsunuz. TÜİK'in değil, çarşının pazarın gerçek enflasyonundan bahsediyorum. Yaşadığımız gerçek enflasyondan söz ediyorum. Bu regülasyon yapılmazsa halk daha zor şartlarda yaşam mücadelesi verecek. Bu sebeple regülasyon yapılmasın, serbest bırakılsın diyemem. Tamamen serbest bırakılırsa etteki fiyat artışı diğer ürünlerde olduğu gibi maksimum seviyeye çıkacak. Bu da esnafımız için dar geçitli bir yolun oluşumuna sebebiyet verir” diye konuştu.
‘GİRDİ ZAMLARI ETKİLİ’
Üretici girdilerinin düşürülmesi gerektiğini belirten Başkan Şenkara, “Birincisi, vatandaşın alım gücü yükselsin. Asıl olması gereken, dar gelirlinin alım gücünü artırmaktır. Tamam, diğer taraftan da şimdi et üreticisi besicilere de yapılması gerekenler var. Fiyat regülasyonu için yapılan ithalatın yanı sıra kesilmiş hayvandan ziyade bu küçük besiciyi ayağa kaldıracak önlemler alınmalıdır. Hem cins geliştirme maksatlı hem de toplumsal kalkınmayı hedefleyerek küçük besiciyi bu kapsama dahil etmek gerekir. Kaliteli ırk ithalatı yapılabilir. Bunun dışında yem ve mazot desteği verilebilir. Bu yatlara kullandırılan ucuz mazotu bizim çiftçimiz, bizim üreticimiz de kullanırsa çok daha iyi sonuçlar alacağımızı düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
ŞAMPİYON EĞİTİM VE ET
Martta bir önceki aya göre zam şampiyonu yüzde 21,30'luk artışla ortaöğretim masrafları oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 104,07 ile eğitim oldu. 2024 yılı Mart ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 13,08 ile eğitim ilk sırada yer aldı.
Kuzu eti yüzde 18,58'lik artışla ikinci, dana eti yüzde 14,65'lik artışla üçüncü, kümes hayvanları eti yüzde 12,19'luk artışla dördüncü oldu. Martta yıllık gıda enflasyonu yüzde 70,41 oldu.
AZALIŞLAR DA YAŞANDI
Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 50,10 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2024 yılı Mart ayında bir önceki aya göre azalan ana grup yüzde -0,02 ile alkollü içecekler ve tütün oldu.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 2024 yılı Mart ayı itibarıyla, 14 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 8 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 121 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE'deki değişim, 2024 yılı Mart ayında bir önceki aya göre yüzde 3,14, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 14,86, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 71,89 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 62,61 olarak gerçekleşti.
