Türkiye, nükleer teknolojiler kullanarak tarımda önemli bir adım atıyor. Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) bünyesinde geliştirilen dört çeşit kasımpatı çiçeği, iyonize radyasyon uygulamalarıyla daha verimli hale getirildi ve hasadına başlandı. Bu çalışma, ülke tarımında yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor.
TENMAK ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ortak Çalışması
TENMAK, Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile ortaklaşa yürütülen bu projede, radyasyon teknolojisinden yararlanarak Türkiye’ye özgü yeni kasımpatı çeşitleri geliştiriyor. Projeyle birlikte, henüz Türkiye’de olmayan, daha önce geliştirilmemiş yerli kasımpatı türleri yaratılmakta. Bu türler, farklı renklerde ve yüksek verimliliğe sahip olarak, kuraklığa dayanıklı ve besleyici özellikleri arttırılmış bitkiler olarak tasarlandı.
Yeni Kasımpatı Çeşitleri: İsimlerin Arkasındaki Hikaye
Kasımpatı çeşitlerinin geliştirilmesi sürecinde, her bir çeşide manevi anlamlar taşıyan isimler verildi. TENMAK Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) Tarım ve Gıda Araştırmaları Grup Sorumlusu Dr. Kadriye Yaprak Kantoğlu, dört farklı kasımpatı çeşidinin isimlerini şu şekilde açıkladı:
Ozan: Proje lideri Dr. Burak Kunter’in oğlunun ismi.
Kaan: Dr. Kantoğlu’nun oğlunun ismi.
Ege Meltemi: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde desteğini esirgemeyen bir araştırıcıya ithafen.
Bademler Beyazı: Kooperatife teşekkür amacıyla bu ismi aldı.
Geliştirilen bu kasımpatı çeşitlerinin beyaz, pembe, somon rengi, sarı ve küçük beyaz çiçekli türleri bulunuyor. Ayrıca, “Sevim 2023” ve “Bayram 2023” isimli yeni çeşitler de tescil aşamasına geldi.
GDO Kullanılmadan Sağlıklı Bitkiler Geliştiriliyor
Proje kapsamında kullanılan iyonize radyasyon, bitkilerin genetik yapısında rastgele mutasyonlar oluşturuyor. Dr. Kantoğlu, bu çalışmanın insan sağlığına zarar vermediğini vurgulayarak, radyasyonun genetik materyali değiştirerek daha verimli ve dayanıklı bitkiler geliştirmek için kullanıldığını belirtti. GDO (Genetik Olarak Değiştirilmiş Organizmalar) kullanılmadığını da özellikle ifade etti. Gama ışını ve X ışını gibi ışınlarla yapılan radyasyon uygulamaları sonucu oluşan mutasyonlar, bitkilerin çevresel stres faktörlerine karşı daha dirençli hale gelmesini sağlıyor.
Mutasyonla Tarımsal Verimlilik Artırılıyor
Bitkilerin genetik materyali, bu tür ışınlarla karşılaştığında çeşitli mutasyonlar geçirebiliyor. Çalışmaların temel amacı, mutasyonların sadece %15'inin faydalı olduğunu göz önünde bulundurularak, en uygun ve verimli bitki türlerini seçmek. Kantoğlu, mutasyonların doğada zaten meydana geldiğini ve bu sürecin laboratuvar ortamında kontrollü şekilde uygulandığını söyledi. Bu sayede, bitkilerin verimi ve besin kalitesi arttırılabiliyor, aynı zamanda kuraklık gibi çevresel koşullara dayanıklı türler geliştirilebiliyor.
Nükleer Enerji ve Radyasyon Teknolojilerinin Faydaları
TENMAK Başkanı Abdullah Buğrahan Karaveli, nükleer enerji teknolojilerinin sadece enerji alanında değil, sağlık ve tarım gibi birçok farklı sektörde de kullanıldığını belirtti. Sağlık alanında kalp rahatsızlıkları gibi hastalıkların tedavisinde radyasyon teknolojilerinin önemli bir rolü olduğunu hatırlatan Karaveli, bitki ıslahı konusunda da bu teknolojilerle büyük ilerlemeler kaydedildiğini ifade etti. TENMAK, ayrıca radyasyon teknolojileriyle tohum ıslahı ve yeni çeşitlerin üretimi konusunda da yoğun çalışmalar yürütüyor.
Yerli Tohum Geliştirme ve Ekonomiye Katkı
Karaveli, TENMAK’ın sadece tarımsal ıslah çalışmalarına değil, aynı zamanda bu çalışmaların ticarileşmesi için gerekli altyapıyı da sağladığını belirtti. Geliştirilen tohumların üretimi ve ticaretine yönelik projelerle, ülke ekonomisine katkı sağlanması hedefleniyor. Bu çalışmalar, nükleer enerji ve radyasyon teknolojilerinin ülke ekonomisine nasıl katkı sağladığını gözler önüne seriyor.
