Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU- EGE TELGRAF/ İzmir’in Konak ilçesinde yer alan Dönertaş Sebili, tarihi ve mimari zenginliğiyle görenleri hayran bırakıyor. Köşesindeki dönebilen mermer sütundan dolayı “Dönertaş” adını alan sebil, Osmanlı sebil kültürünün en nadide örneklerinden biri olarak öne çıkıyor.
Tarihin İzinde: Dönertaş Sebili’nin Kökeni
1814 yılında Osmanzadeler ailesinden Seyyid İsmail Rahmi Efendi tarafından yaptırıldığı düşünülen Dönertaş Sebili, yapıldığı dönemden bu yana İzmir’in önemli simgelerinden biri. Anafartalar Caddesi ile Osmanzade Yokuşu’nun kesişiminde bulunan bu yapı, dönemin Türk barok ve rokoko mimari üslubunu yansıtan zarif süslemeleriyle dikkat çekiyor.
Sebilin adını aldığı dönen sütun, halk arasında yıllarca “dilek taşı” olarak bilindi. Bu taşı döndürenlerin dileklerinin gerçekleşeceğine inanılırdı. Aslında, bu sütun yapının dengesini kontrol etmek için tasarlanmıştı, ancak zamanla bir inanışın parçası haline geldi.
Mimari Detaylar: Bitkisel Motiflerden Cami Tasvirlerine
Dönertaş Sebili, dörtgen planlı ve kubbeli bir yapıya sahip. Tamamen mermerden inşa edilen sebilin cephesinde yer alan lale, gül goncası, yaprak ve dal motifleri, Osmanlı’nın doğaya olan sevgisinin bir yansıması olarak görülüyor. Ayrıca, mermer üzerine işlenmiş buketli vazo ve meyveli kase gibi detaylar, Lale Devri’nin estetik anlayışını gözler önüne seriyor.
Sebilin cephesindeki panolarda iki farklı cami tasviri bulunuyor. Bu tasvirlerde Osmanlı bayram veya kandil günlerindeki kutlama törenleri betimlenmiş. Minareler arasına asılmış kandiller ve hilal şeklindeki ay, Osmanlı mimari süslemesinin canlı bir örneğini oluşturuyor.
Bir Zamanlar Hayır Kapısıydı
Sebil, Osmanlı döneminde sadece bir mimari yapı değil, aynı zamanda sosyal yardımlaşmanın da sembolüydü. Yoldan geçenlere ücretsiz içme suyu sunan sebilde, bayram ve özel günlerde şerbet ikram edilirdi. Ancak yıllar içinde sebil bu işlevini yitirdi ve kullanılmaz hale geldi.
Yeniden Hayata Dönmesi Bekleniyor
2006 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilen sebil, günümüzde fiziksel olarak iyi durumda olsa da eski işlevini yerine getiremiyor. Bugün, çevresindeki seyyar satıcılarla adeta bir durağa dönüşen sebilin, tekrar faaliyete geçirilmesi bölgenin tarihi dokusunu canlandırabilir.
İzmir’in Tarihi Dokusunda Özel Bir Yeri Var
Dönertaş Sebili, hem mimari detayları hem de kültürel geçmişiyle İzmir’in önemli bir değeri. Şehrin bu eşsiz yapısı, Türk barok ve rokoko üslubunun en güzel örneklerinden biri olarak tarihin derin izlerini taşıyor. Yeniden aktif hale gelmesi, hem İzmir halkı hem de turistler için benzersiz bir deneyim sunabilir.
Sonuç olarak, Dönertaş Sebili, hem geçmişte hem de günümüzde İzmir’in tarihi zenginliklerinden biri olarak yaşamaya devam ediyor.
