Yasemin Şimşek, İbrahim Numan ve Mine Topçubaşı tarafından gerçekleştirilen “Geleneksel Erzurum Evlerinde Yaşam Alanı: Tandırevi” başlıklı araştırma, Türk evlerinin coğrafi, kültürel ve tarihi gelişimini ortaya koyan ilginç bulgular sundu.
Araştırmada, Türk evlerinin yerel yapı malzemeleri, inşaat teknikleri, iklim koşulları, gelenekler ve yaşam anlayışları tarafından şekillendirildiği ifade edildi. “Fiziksel özellikleri farklılıklar gösterse de karakteristik özellikleri itibarıyla büyük benzerlikler taşımaktadır. Türk evi, sadece barınma işlevi değil, aynı zamanda toplumun yaşam biçimi, kültürel, ekonomik, sosyolojik ve politik yapısının fiziki mekâna dönüşmüş hâlidir,” denildi.
Geleneksel Erzurum Evleri ve Tandırevi
Erzurum'un, İpekyolu üzerinde bulunması nedeniyle tarih boyunca Doğu ile Batı arasında önemli bir köprü işlevi üstlendiği vurgulandı. MÖ 4000'li yıllara dayanan bir tarihe sahip olan Erzurum, çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve kültürel etkileşimlere açık bir bölge olmuştur. Bu kültürel birikim neticesinde, Geleneksel Erzurum evi kendine özgü biçimi ve malzeme özellikleri ile farklılaşmıştır. Araştırmada, Erzurum evinin en karakteristik özelliğinin, ev yaşamının çoğunun geçtiği alan olan tandırevi olduğu belirtildi.
Sofa ve Tandırevi: Erzurum Evlerinin Özellikleri
Geleneksel Türk evi biçiminin geniş bir coğrafyaya yayıldığına dikkat çekilen araştırmada, farklı iklim koşulları, malzeme imkanları, sosyal yaşam ve dini inançların evlerin kullanım biçimlerini etkilediği ifade edildi. Erzurum evlerinde, sofa genellikle odalar arası bir geçiş alanı olarak kullanılırken, girişte bulunan kapalı avlu yazları kullanılsa da kışın sadece geçiş alanı olarak işlev görmektedir.
Tandırevi’nin İşlevleri
Araştırma, tandırevinin Erzurum evlerinde yemek pişirme, yemek yeme, çamaşır yıkama, oturma ve yatma gibi birçok işlevi barındırdığını ortaya koydu. “Tandırevi, biçimsel olarak olmasa da fiziksel ve imgesel olarak evin merkezi ve yaşam alanı olarak önemli bir rol oynamaktadır,” şeklinde belirtildi.
Bu araştırma, Geleneksel Erzurum evlerinin yapısal özelliklerini ve yaşam alanlarını anlamak için önemli bir kaynak oluşturuyor.
