Berna SEVER- EGE TELGRAF/ Hepimizin bildiği gibi, esneme bazen yorgunluk, sıkılma ya da uyku haliyle ilişkilendirilir. Ancak, esnemenin nedeni üzerine yapılan araştırmalar bu basit açıklamaları aşan farklı teoriler sunmaktadır. Hem insanlar hem de hayvanlarda gözlemlenen esneme, aslında vücudumuzun gizli bir tepkisidir. Peki, esneme neden olur? İşte esnemenin olası nedenlerini detaylı bir şekilde inceleyelim.
1. Esneme Bulaşıcıdır: Neden Başkaları Esnediğinde Biz de Esneriz?
Esnemenin en ilginç yanlarından biri, bulaşıcı olmasıdır. Birinin esnediğini gördüğünüzde, gözlemlerinizin ardından siz de esneme ihtiyacı hissedebilirsiniz. Bu durum, birçok insan için tanıdık bir deneyimdir. Bilim insanlarına göre, esnemenin bulaşıcı olmasının nedeni, empati ve sosyal bağlarla ilgilidir. Yapılan bir araştırmaya göre, insanların %50’si başkalarının esnemesiyle kendilerini esnerken, empati yeteneği yüksek olan bireylerde bu etki daha da belirginleşmektedir. Ayrıca, bir esneme üzerine yapılan konuşmalar ya da esneme üzerine yazılar bile insanları etkileyebilir.
2. Yorgunluk ve Uykusuzluk: Esneme Nasıl Bir Tepkidir?
Esnemenin bir diğer yaygın nedeni ise yorgunluk ya da uykusuzluktur. Uyku hali veya sıkılma durumlarında, vücutta normalden daha derin soluk almadığımız için oksijen seviyesi düşer ve nefes alışverişi yavaşlar. Bu da vücudun daha fazla oksijen almasını sağlamak amacıyla esnememize yol açar. Ancak ilginç bir şekilde, koşan bir atlet ya da bir sanatçı konser öncesinde de esner. Bu da esnemenin yalnızca yorgunlukla değil, aynı zamanda vücutta gerçekleşen başka mekanizmalarla da ilişkili olduğunu gösteriyor.
3. Beyin Soğutma Mekanizması: Esneme ile Beyin Serinler Mi?
Son yıllarda yapılan araştırmalar, esnemenin sadece oksijen alımı ile ilgili olmadığını, beyin sıcaklığını düşürmeye yardımcı bir mekanizma olduğunu ortaya koymuştur. Tıpkı bilgisayarların aşırı ısındığında soğutulması gerektiği gibi, beynin de ideal bir sıcaklıkta çalışabilmesi için serinlemesi gerekir. Esneme sırasında kan akışı hızlanır ve beyne daha fazla hava gelir. Bu hava, kanı serinletir ve beynin sıcaklığını düzenler. Esneme sonrasında yapılan bazı deneyler, beynin gerçekten de serinlediğini kanıtlamıştır.
4. Esneme, Beynin Dikkat ve Odaklanmasını Artırır
Esnemenin başka bir ilginç yanı da, beynin serinlemesiyle birlikte dikkat ve odaklanma düzeyinin artmasıdır. Birçok insan sınav öncesi ya da stresli anlarda esner. Bunun bir nedeni de, esnemenin beyin sıcaklığını düşürerek daha verimli çalışmasını sağlamasıdır. Ayrıca, esneme sırasındaki kalp atış hızının artması da vücudun hazır olmasına katkıda bulunur.
5. Esneme: Hayvanlarda da Gözlemlenen Doğal Bir Tepki
Esneme sadece insanlar için değil, aynı zamanda pek çok hayvan için de doğal bir davranıştır. Kediler, köpekler ve diğer hayvanlar da insanlar gibi esnerler. Bu durum, esnemenin yalnızca sosyal bağlarla değil, vücudun fizyolojik ihtiyaçlarıyla da ilişkili olduğuna işaret eder. Hayvanlar için esneme, aynı zamanda vücudun sakinleşme ve stresle baş etme yollarından biridir.
6. Esnemenin Tarihsel Geçmişi: Hipokrat’tan Günümüze
Esnemenin ilk bilimsel incelemeleri, yaklaşık 2500 yıl önce Hipokrat tarafından yapılmıştır. Hipokrat, esnemenin ateşli hastalıklar sonrasında vücuttaki "ölü havayı" temizlemeye yardımcı olduğunu savunmuştur. Bu da esnemenin vücudu rahatlatıcı ve dengeleyici bir etki sağladığına dair ilk teorilerden birini ortaya koymuştur.
7. Esneme ve Otizm: Sosyal Etkileşimle İlişkisi
Esnemenin sosyal etkileşimle olan güçlü bağları, otizmli çocuklarda farklı bir şekilde gözlemlenmektedir. Yapılan bazı araştırmalar, otistik çocukların başkalarının esnemesinden daha az etkilendiklerini göstermektedir. Bu, esnemenin beynin kimyasal yapısındaki değişimlerle ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Yani, esnemenin bulaşıcı olma durumu sadece empatiyle değil, beynin işleyişiyle de yakından ilişkilidir.
8. Esneme ve Anne Karnı: Bebekler İlk Esneme Hareketini Ne Zaman Yapıyor?
İlginç bir şekilde, bebekler anne karnında esneme hareketini yapmazlar. Ancak doğumdan sonra, akciğer ve beyin gelişimlerinin hızlandığı dönemde esneme başlar. Bu, esnemenin vücut gelişimi için önemli bir işlevi olduğu fikrini desteklemektedir.
Esneme Neden Olur?
Esneme, insanların ve hayvanların doğal bir tepkisidir ve çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Yorgunluk, stres, oksijen ihtiyacı ve beyin sıcaklığının düzenlenmesi gibi etkenler, esnemenin başlıca sebepleridir. Esneme aynı zamanda, insanların sosyal ve duygusal bağlarıyla da yakından ilişkilidir. Beynimizin soğuması, vücudumuzun oksijen alımı, dikkatimizin artması ve hatta daha sağlıklı bir şekilde odaklanabilmemiz için önemli bir mekanizma olarak işlev görür.