İrem Buse KIRKKAYALI- EGE TELGRAF/ Çeşme'nin 20 kilometre kuzeydoğusunda yer alan Ildırı köyü, antik dönemde Erythrai olarak biliniyor. Erythrai isminin kökeni, Yunanca "kırmızı" anlamına gelen Erythros kelimesine dayanıyor; bu da kentin toprağının kırmızı renginden kaynaklanıyor. Bir diğer görüş ise, yerleşimin kurucusu Giritli Rhadamanthes’in oğlu Erythro'dan adını aldığı yönündedir.
Erythrai’nin tarihi, İlk Tunç Çağı’na kadar uzanıyor. Antik dönemde, Atina kralı Kadros soyundan gelen Knopos yönetimindeki kent, daha sonra halkın seçtiği Vasileuslar tarafından yönetilmeye başlandı. İyon kentleri arasında kurulan Panionion birliğine katılan Erythrai, tarihin çeşitli dönemlerinde Lidya ve Pers egemenliği altında kalmıştır. M.Ö. 334 yılında Büyük İskender’in yardımıyla bağımsızlık kazanmış ve İskender’in ölümünden sonra Pergamon Krallığı’nın kontrolüne geçmiştir. Roma İmparatorluğu döneminde ise özgür bir kent statüsü elde etmiştir. Bu dönemde, şarapları, keçileri ve kadın kahinleriyle ünlü olmuştur. Ancak M.Ö. 1. yüzyılda yaşanan depremler ve savaşlar nedeniyle büyük yıkıma uğramıştır. 1366’da Türk egemenliğine giren bölge, 16. yüzyıldan sonra İlderen ve Ildırı adlarıyla anılmaya başlanmıştır.
Arkeolojik Çalışmalar
Erythrai, 1963-1966 yılları arasında Prof. Hakkı Gültekin ve sonrasında Prof. Ekrem Akurgal tarafından yapılan kazılarla gün yüzüne çıkarılmıştır. Kazılar sırasında M.Ö. 3. yüzyıldan kalma akropolün kuzey yamaçlarındaki antik tiyatro ve Athena Tapınağı’nın kalıntıları ortaya çıkmıştır. Ayrıca, surların çevrelediği şehrin etrafında yapılan araştırmalarda M.Ö. 6. ve 7. yüzyıldan kalma çeşitli çanak, çömlek ve figürler bulunmuştur. Günümüzde kazılar, Ankara Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Ayşe Gül Akalın başkanlığında devam etmektedir.
Mimari Zenginlikler
Erythrai, Helenistik ve Roma dönemlerinde önemli bir ticaret merkezi olarak bilinir. Kentte bulunan Athena Polias Tapınağı, Matrone Kilisesi, Tiyatro ve Heroon Tiyatrosu gibi yapılar, antik dönemin mimari özelliklerini yansıtan önemli örneklerdir. Özellikle Athena Polias Tapınağı, tarihi dokusu ve mimarisiyle dikkat çekmektedir.
Gezilebilirlik ve Turizm
Erythrai Antik Kenti, aileler için ideal bir gezilecek yer olarak öne çıkıyor. Antik kente giriş ücretsizdir ve sabah 09:00'dan akşam 18:00'ye kadar ziyaretçileri ağırlamaktadır. Ziyaretçiler, Athena Polias Tapınağı ve diğer kalıntılarda antik dönemle ilgili zengin bir deneyim yaşayabilirler. Erythrai’nin tarihi ve kültürel zenginlikleri, İzmir'in Çeşme ilçesinde önemli bir turistik ve arkeolojik alan oluşturuyor.
Erythrai, tarihi geçmişi, mimari yapıları ve arkeolojik buluntularıyla sadece yerel değil, uluslararası düzeyde de büyük bir öneme sahip. Antik kentin sunduğu eşsiz deneyim, tarih severler ve gezginler için kaçırılmayacak bir fırsat sunuyor.