Prof. Dr. Tayanç, 2019 yılında stratosferdeki ozon tabakasının incelmesinin minimuma indiğini ve bilim insanlarının bu durumun kloroflorokarbon (CFC) emisyonlarının ciddi şekilde azalmasından kaynaklandığını belirttiklerini ifade etti. Ancak, 2020'den itibaren bu incelmenin devam ettiğini vurgulayan Tayanç, "2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında gözlemlerimiz bu trendin devam ettiğini gösteriyor. Şu anda da incelme devam ediyor" dedi.
Ozon Tabakasının Önemi ve Ozon Deliği
Ozon tabakası, ultraviyole ışınlarının yüzde 99'unu emme özelliği ile insan sağlığı için kritik bir koruma sağlar. 1985 yılında keşfedilen ozon deliği, bu tabakanın zarar gördüğünü gösterdi ve 1987'de "Montreal Protokolü" ile kloroflorokarbonların kullanımı yasaklandı. Birleşmiş Milletler, 16 Eylül'ü "Uluslararası Ozon Tabakasının Korunması Günü" olarak kabul etti.
Tayanç, ozon tabakasının ultraviyole ışınları filtreleme, görünen dalga boylarını geçirme gibi yaşamı destekleyen fonksiyonlarının olduğuna dikkat çekti. Ozon tabakasının incelmesi sonucu, cilt yaşlanması, melanom kanseri, bağışıklık sistemi bozuklukları, katarakt ve bitkilerde fotosentez bozuklukları gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Ozon Tabakasındaki Değişiklikler ve Gelecek Öngörüleri
Ozon tabakasındaki incelmenin en çok Güney Kutbu ve Antarktika'da gözlemlendiğini belirten Tayanç, "Ozon deliği geçen yıl eylül ayında 26 milyon kilometrekarelik bir büyüklüğe ulaştı. Bu alan Brezilya'nın yaklaşık 3 katı, Antarktika'nın 1,5 ila 2 katı, Türkiye'nin ise 32-33 katı" dedi.
Tayanç, Türkiye'de ozon tabakasında yüzde 3 ile 5 arasında bir azalma olduğunu, ancak bu durumun şu anda büyük bir tehdit oluşturmadığını belirtti. Türkiye'deki ozon seviyeleri, 320 Dobson biriminden 315 birimine düştü.
Ozon Tabakasına Alternatif Kimyasallar ve Sağlık Uyarıları
Alternatif kimyasallar olarak kullanılan hidroflorokarbonların atmosferde sera etkisi yarattığı ve ısı artışına neden olduğu belirtiliyor. Tayanç, ozon tabakasının incelmesinin önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini öngörüyor.
Güneş ışınlarına karşı dikkatli olunması gerektiğini belirten Tayanç, "Özellikle yaz aylarında, haziran, temmuz ve ağustos ayında öğle saatlerinde güneşe çıkarken ultraviyole radyasyona maruz kalabilirsiniz. Koruyucu kremler kullanmak ve gözleri korumak önemlidir" dedi.
Ozon tabakasındaki bu inceleme, hem sağlık hem de çevre açısından önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Bu nedenle, uluslararası işbirliği ve kişisel korunma önlemlerinin önemi her geçen gün artıyor.