Memduh GÜNEY/EGE TELGRAF- İzmir Ticaret Odası Kasım ayı Meclis toplantısında önemli açıklamalarda bulunan Oda Başkanı Mahmut Özgener, 2025 yılına dair önemli yorumlarda bulundu. “2025 yılı için sektörel bazda büyüme beklentilerinin düşük olduğu ve mevcut ekonomik şartların değişmemesi durumunda daha geniş çaplı bir daralmanın yaşanabileceği öngörülüyor” diyen Özgener, önümüzdeki yılın çetin geçeceğine dair görüşlerini belirtti. Özgener’in açıklamasını değerlendiren finans uzmanı Hale Tok Savaşer, konuşmanın ekonomi camiasının beklentilerine paralel olduğunu belirtti. “2025 yılının 2024 yılından daha kötü geçmesini bekliyoruz” diyen Savaşer, “Bunun sebebi de daralan ekonomi içerisinde enflasyonun istenilen noktaya gelmemesinden kaynaklı bir yılın daha daralmaya geçebilmesi. Merkez Bankası’nın önümüzdeki yıl için enflasyon hedefini yükseltmesinin sebebi de bu yılki veriler” dedi.
“YAY ÇOK GERİLDİ”
“Ekonomiyle ilgili en önemli kısımda sanayi üretimimizi bitirdik” diyen Savaşer, “2024 yılı içerisindeki verilere baktığımızda sanayi açısından her ay bir önceki aya oranla kayıp yaşandı. Eylül ayına baktığımızda yüzde 2,5’luk bir kayıp yaşanırken ağustosta bu rakam yüzde 5,2’ye çıktı. Düşüş trendi her ay devam etti. Enflasyonu bitirmek istiyorsunuz ancak talebin düşmesi gerekiyor. Talep düşünce arz da düşecek. Dış ticarette bunu dengeleyemezseniz cari açığı kontrol altında tutamazsınız. Ülke olarak bu noktada bir sarmal içindeyiz. Bunu bir yandan kur politikasına bağlıyorum. Dövize müdahale çok fazla ve bu baskı doğru değil. 2024 yılının başından beri döviz kredisi kullanımında artış oldu. Bunu bir yaya benzetirsek yay çok fazla gerildi ve direncin salınım gerçekleştirdiği noktada kur konusunda hiç istemediğimiz bir noktaya geleceğiz. Kurda yaşanacak ciddi artış ithalat artışına sebep olacak bu da ürünlerin fiyat artışıyla birlikte yüksek enflasyon olarak bize yansıyacak” dedi.
“İŞSİZLİĞİ ETKİLİYOR”
Çoğu sektörde üretim ya da hizmet fark etmeksizin işçilik giderlerinin maliyet pastasındaki oranına da dikkat çeken Savaşer, “Üretim sektöründe üç yıl önce yüzde 15 ve 18 arasında olan işçilik giderleri yüzde 35 seviyesine geldi. Normal bu yüzde 20 seviyesindeyken alarm veriyor. Hizmet sektöründe de yüzde 15 seviyesinden yüzde 22’ye çıkan giderler var. Giderler işsizliği tetikliyor” ifadelerini kullandı.
“FAİZ İNDİRİMİ …”
Merkez Bankası’nın 8 aydır devam eden yüzde 50 faiz politikasının ve enflasyonun eylül ayında düşmesi beklenirken beklenmeyen bir seviyede olması sonucu “Faiz indirimi olmayınca genişleme umutları tükendi” diyerek yorumlayan Savaşer, “Eylül ayında direnci kırmış olsaydık ve faiz indirimleri başlasaydı ekonomide genişlemeyi yaşama ihtimalimiz yüksekti” dedi. Savaşer, “İç piyasamızla birlikte hem ABD’de hem de Avrupa’da işler çok iyi değil. Trump sonrası Amerika tarafında biraz daha büyüme yönünde gelişme bekliyoruz. Bununla birlikte Avrupa’da fabrikalar kapanıyor maaşlarda indirimler gündeme geliyor. Bizim ihracatımızın çoğu Avrupa’ya olduğu oradaki daralma bizi de etkiliyor. Bundan dolayı umutlar çok az” dedi.
“ÜRKEK POLİTİKA”
“Ne enflasyonda ne de enflasyonla mücadelede başarılı olabildik” diyen ekonomist Bülent Toptaş da, “Büyümede de başarıyı yakalayamadık. Enflasyonla mücadele konusunda ürkek bir politika izledik. Bu da büyüme üzerinde baskı yaptı. Sonuç olarak büyüme azaldı, enflasyonda da çok büyük başarı elde edilmedi. Kısacası 2024 tatsız geçti. Sonrasında 2025 rakamları güncellendi ve düşüreceğiz denilen enflasyonda aslında yüksek bir öngörüde bulunuldu. Eğer tahmini rakam üzerinde bir sapma olursa enflasyon 2025’de yüzde 30 bandında olabilir” diye konuştu.
“AYAK FRENDE”
“Ayak frende ancak kesin bir fren yapılmıyor” benzetmesi yapan Toptaş, “Açıklanan büyüme rakamlarında inşaat sektörünü önde görüyoruz. Bunun sebebi de deprem ile ilgili çalışmaların devam etmesi. Aynı zamanda kentsel dönüşüm devam ediyor. İnşaat sektörü yine büyümede sürükleyici alan oldu. Ancak biz sanayide ve yüksek teknoloji alanlarında gelişmenin umudu içerisindeyiz” dedi.
“SORUNLAR SÜRECEK”
İZTO Başkanı Mahmut Özgener’in 2025 tahminini değerlendiren Toptaş, Özgener’e katılarak “2025 çok başarılı bir ekonomi yılı olmayacak” derken “Enflasyon hala daha yüksek olacak. Bu ciddi bir problem. Yeni yılda da sisli bir yolda yürüyeceğiz. Enflasyonun devam etmesi demek dar gelirlinin tedirgin olması ya da gelir kaybı yaşaması demek. Ülkedeki gergin ortam da yatırımcıyı etkilemeye devam ediyor. 2024 yılından kalma sorunlarla yeni yıla gireceğiz” ifadelerini kullandı.