Ege Bölgesi'nin dağlarında asırlardır süren Yörük yaşamının en önemli mesleklerinden biri olan keçecilik, teknolojinin ve değişen yaşam koşullarının etkisiyle unutulmaya yüz tuttu. Eskiden yaygın bir meslek olan çobanlıkla birlikte keçecilik de zamanla yerini modern yöntemlere bıraktı. Bugün, bu kadim geleneği yaşatan tek usta ise İzmir'in Ödemiş ilçesinde atalarından devraldığı sanatı sürdüren Ali Uygun.
Keçe, Tarihin En Eski Tekstil Ürünlerinden Biri
Keçe, insanlık tarihinin en eski tekstil ürünü olarak biliniyor. Yörükler için hayati önem taşıyan bu geleneksel ürün, özellikle çobanların dağlarda soğuktan korunmasını sağlayan kepeneklerin üretiminde kullanılıyordu. Keçe, soğuğa karşı sağladığı koruma ile bilinirken, aynı zamanda içerideki sıcak havayı da dışarıya kaçırmaz. Ali Uygun, keçenin tarihsel önemini şu sözlerle vurguluyor: "Keçe, açık alanda en sağlıklı ve koruyucu kıyafetlerden biridir. İnsanlık tarihinin her döneminde var olmuş bir sanat ürünüdür. Özellikle çobanlar, dağ bayır güderken kendilerini korumak için kepenek yapımında keçeyi kullanırlardı."
Geleneksel Meslek, Yerini Modern Yaşama Bırakıyor
Zamanla Yörüklerin büyük bir kısmı yerleşik hayata geçerek, davarlarını ahırlarda beslemeye başladı. Bu değişim, çobanlık mesleğinin azalmasına ve buna bağlı olarak keçecilik sanatının unutulmasına yol açtı. Ali Uygun, geçmişte her ilçede bir keçecinin bulunduğunu ancak günümüzde bu mesleği sürdüren kimsenin kalmadığını belirtiyor: "Eskiden her köyde, her ilçede keçeciler vardı. Ancak artık keçeye olan ilgi azaldı. Çobanlık mesleğini sürdüren ailelerin sayısı giderek azalıyor. Bu nedenle meslek cazibesini kaybetti, yeni ustalar yetişmedi."
Son Usta: Ali Uygun
Günümüzde keçecilik, daha çok film setlerinde nostaljik atmosfer oluşturmak için kullanılıyor. Ali Uygun, bu geleneği yaşatmaya çalışan son usta olarak, özellikle Osmanlı dönemini anlatan filmler için kepenek üretimi yapıyor. Ancak eski günlerdeki gibi büyük siparişler artık gelmiyor. "Şimdi sadece film setlerine çalışıyoruz. Az sayıda da olsa, gelen siparişleri yerine getiriyoruz. Keçecilik mesleği gerçekten unutulmaya yüz tuttu" diyor Uygun.
Keçecilik ve Kepenek, Bir Kültürün Yansıması
Keçecilik sadece bir meslek değil, aynı zamanda bir kültürün, bir yaşam biçiminin simgesi. Yörüklerin dağlarda sürülerini güderken kullandığı kepenekler, aynı zamanda o dönemin zorluklarına karşı bir başkaldırıydı. Günümüzde ise bu geleneksel ürünler, film setlerinde ve bazı nostaljik alanlarda hayat bulmaya devam ediyor. Ancak Ali Uygun gibi ustaların sayısının azalması, bu geleneğin de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
Ege'nin dağlarında yaşayan Yörüklerin kültürel mirası, bir zamanlar hayatın her alanında kendine yer bulurken, şimdi sadece film karelerinde ve sınırlı sayıda üretimde hayat buluyor. Keçeciliğin sona ermesiyle birlikte, bu geleneksel sanatın korunması ve yaşatılması gerektiği bir gerçektir. Ali Uygun, son bir umut olarak bu mesleği sürdürmeye devam ediyor, ancak bunun için daha fazla ilgi ve destek gerektiği de aşikâr.
