Arazi Kiralama Komisyonu (AKK) oldukça önemli bir görev üstlenmektedir. Görevini ifa ederken hem arazi maliklerinin zarara uğramalarını engelleyebilme ve hem de tarımsal üretimin gerçekten yerine getirilebilip getirilemeyeceğine ilişkin değerlemeyi yapmak durumundadır. Bunu yapabilmesi için yönetmelik bazı kriterleri değerlendirmiş ve bir öncelik sırası belirlemiştir. Buna göre; kiralama öncelikli olarak; kiraya verilecek tarım arazisinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına yapılır. Burada sözü edilen meslek odası, “ziraat odaları”dır. Sivil toplum kuruluşları ise: tarımsal alanda faaliyet gösteren kooperatif, birlik, dernek ve vakıflar ile gönüllü kuruluşları ifade etmektedir. Kiralanacak tarım arazileri; rayiç kira bedelinden az olmamak üzere öncelikle istekli olan öncelikli gruplara, öncelikli gruplardan birden fazla istekli çıkması halinde ise en yüksek teklifi verene kiraya verilebilecektir. Öncelikli gruplardan istekli çıkmaması durumunda, diğer isteklilerden en yüksek teklifi verene kiraya verilebilecektir.
EŞİT KİRA BEDELİ
Teklif edilen en yüksek kira bedelinin eşit olduğu birden fazla başvuru olması durumunda ne yapılacak? Bu durunda, başvurular arasından arazilerini yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğüne ulaştıracak malike, sınırdaş veya en yakın arazisi bulunan işletmeye öncelik sıralaması dikkate alınarak kiralama yapılacaktır. Yani mekânsal yakınlık burada önem arz etmektedir. Kesin kiracıların belirlenmesi sonrası, AKK, Kesinleşen Kiralama Listesi’ni hazırlar. Kesinleşen kiracılara kira bedeli, kira süresi, ödeme koşulları, kira bedelinin yatırılacağı banka hesabı, vergi, resim, harçları ve diğer giderler gibi sözleşme giderleri ve benzeri bilgileri de içeren bir tebligat yapılır. Tebligat tarihinden itibaren en geç yedi günlük süre içerisinde kiracının kira bedeli ile sözleşme giderlerini ödemesi ve varsa diğer yükümlülükleri yerine getirmesi sonrasında kira sözleşmesi düzenlenir. Düzenlenen kira sözleşmelerinin notere tasdik ve tescili zorunlu değildir. Kiracı, sözleşme imzalama aşamasında kira bedelini ödediğine dair belgeyi AKK sunmak zorundadır. Kira sözleşmesinde, kira süresi, sözleşmenin başlama ve bitiş tarihleri, karşılıklı sorumluluklar, fesih şartları gibi hususlara yer verilir. Asıl kiracının sözleşme imzalamaması durumunda, AKK aynı usulle diğer teklifleri değerlendirerek karar verir. Kiraya verilecek tarım arazisi, sözleşme tarihinden itibaren on beş gün içinde üzerindeki muhdesat ve müştemilat bilgilerini içeren krokinin de yer aldığı, Arazi Teslim Tutanağı ile kiracısına teslim edilir. İki nüsha olarak düzenlenen Arazi Teslim Tutanağı’nın bir nüshası kiracıya verilir, diğer nüshası dosyasında saklanır.
Bu maddeye göre kiralanan tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kaydedilir ve kiracılar bu arazilerle ilgili tarımsal desteklerden yararlandırılır.
VADELİ HESAP
Arazi maliklerine veya hak sahiplerine ulaşılamaması durumunda; kira bedelleri nasıl malike nasıl ödenecektir? Bu durumda, Bakanlıkça belirlenecek bir kamu bankasında araziye özgülenerek açılacak üçer aylık vadeli hesaba ödenerek, nemalandırılır. Mülkiyeti ihtilaflı tarım arazilerinde ise ihtilafın giderilmesi halinde biriken kira geliri ve ferileri hak sahiplerine payları oranında dağıtılacaktır. Paranın nemalandırılacağı kamu bankasının tespiti amacıyla, uygulanacak faiz oranlarına ilişkin tüm kamu bankalarından Bakanlıkça yazılı teklif istenecektir. Teklifler değerlendirildikten sonra en yüksek faizi veren kamu bankası şubesinden uygulanacak faiz ile ilgili yazılı teyit alınacaktır. Para, en yüksek faizi vermeyi kabul eden kamu bankasında nemalandırılacaktır. Kamu bankaları tarafından teklif edilen faiz oranlarının eşit olması halinde içlerinden birisi tercih edilebilecektir.
(DEVAM EDECEK)
Arabulucu Avukat Nurdan Heris