Savaş halinde ekonomiler
Savaş halinde ekonominiz yeteri kadar güçlü değilse probleminiz var demektir. Savaşların vahşeti; ekonominizi her hal ve...
Savaş halinde ekonominiz yeteri kadar güçlü değilse probleminiz var demektir. Savaşların vahşeti; ekonominizi her hal ve şartta mümkün oldukça devam ettiremiyorsanız çok daha ağır olur. Savaş zamanı, ekonominin canlı yutulabileceği, ne kadar iddia edilse de gerçeği ifade ediyor denilemez. Mevcut ihtiyaçlar devam ederken, birden bire,yeni ve başka ihtiyaçlar ortaya çıkabiliyor. Savaş facialarını en azda tutmak, sıkıntılara rağmen insanların varlığını devam ettirebilecek durumda kalmalarını sağlamak çok zor bir konudur. Kaynakların ve üretimin ihtiyaçları oldukça eşit karşılamak için çok ciddi bir dağıtım organizasyonuna gerek vardır. Savaş ekonomileri, savaş başladığında uygulanıyorsa başarı şansı çok zayıftır. Savaş ekonomisi çok zaman önce sanki savaş 1-2 saat sonra çıkacakmış anlayışı ile tanzim edilmelidir.
Örnek verecek olursak silah üretiminde ve her türlü üretimde devamlılık toprak mahsülleri ofisinin varlığı gibi... Ekonomi ile ilgili bir önemli konuda ittifaklarda isabetli olmak, ittifaklarda istifadeyi düşündüğümüz, üretim konularına yakın guruplarda yer almak da önem arz eder. İnsanlar savaşlarda ilk önce açlıklara karşı tedbirlidir. Bu konuda öncelikle ülkelerin kendi stratejik durumları çok önemlidir. Ancak genel ekonomide yağ ve un kadar altın öne çıkmakta. İşte savaş ekonomilerinde bu unsurların fiyatları artar, karaborsası başlar ve altın dışında mübadele aracına itibar edilmez. Sebepler bu olunca altın zirve yapar. Devletler savaş ekonomilerinde plan-proje değişikliği yaptıkları gibi zincirleme tedbirlere itibar ederler. Ayrıca savaş ekonomilerinde sıkı bir dağılım denetimi ile ortaya çıkabilecek aksaklıkların takip ve denetimi önemlidir. Yani savaş ekonomisi veya ekonomik savaşları da bu katagoriye alırsak disiplinli olmak stratejik olmak gerek.
Bilim konusunda da bilgili olmak gereklidir. Borçlu ekonomilerde ve zaman içinde taksitler halinde borçlanmaları artabilecek ülkelerin sıkıntısı diğer ülkelerden çok fazla olur. Ülkelerin ödemeler dengesi açığı yüksek olup savaş ekonomisine isabet ediyorsa işin vahameti daha da çoktur.
İster silah ister herhangi bir hayati ihtiyacı karşılayabilecek üretime sahip değilseniz savaşın vahşetini, herkesten çok yaşayacaksınız demektir.
Ekonomik olarak hazır üretimleri tutmak, muhafaza etmek maliyeti yükselten unsurlardır ve bunlar tükenebilir. İşte mevcut üretim yerine devamlılığı olan bir üretim daima olmalıdır. Bu nedenle savaş ekonomilerinde planlamaların çok önceden yapılması gerektiğini söylememiz bundandır.
Savaş ekonomilerinde borsa, tahvil ve döviz önemini kaybeder, karaborsa başlar fiyatlar artar yiyecek çok önemsenir. Bütün bunlar klasik gelişmeler. Ancak bizim gibi yeni gelişmekte olan veya gelişmemiş ülkelerde savaş nerede olursa olsun, ekonomileri olumsuz olarak etkilenir. Bu ekonomik etkileşim ticari ilişkilerin ve savaşın o ülkeye ne derece yakın olduğu ile doğru orantılı bir etki yaratır.
Savaşlarda her konuda ön görü çok önemlidir. İşte bir örnek şu andaki Ukrayna problemi. Ülkemiz liderleri yine her konuşulanı dinlemeden erken konuşarak, ön görüleri konusunda çok zayıf olduklarını gösterdiler. Rusya haklı olduğu halde ABD’ci ve NATO’cu anlayışla yorumlar yapıldı veya ağzın iki tarafı ile konuşarak güya dengeli bir tutum sergilendi. Ama olmadı, ABD fren yaptı her zamanki gibi Ukrayna’yı dümen suyuna sokamadı. Avrupa madara oldu ve Putin bütün dünyaya devlet adamı olduğunu ve artık eski kominist Rusya olmadığını gösterdi. Ülkemizde ise savaş ekonomisi etkisi oldu, borsa nerdeyse kapandı. Ancak ortalık durulmuş olsa dahi, ülkemizde savaş ekonomisi oluşuverdi. Nasıl derseniz, bundan sonraki zamanda döviz altın artışı giderek artma eğiliminde olabilir. Ukrayna olayı gösterdi ki bu ülke siyasetçi sıkıntısında.
Öyle değil mi?