Sağlıklı çocuklarda tuvalet eğitimi

Çocuğuma ne zaman tuvalet eğitimi vermeye başlamalıyım? Tuvalet eğitiminin ne zaman ve hangi yaş aralıklarında başlaması gerektiği de tarih boyunca hep tartışmalı bir konu olmuştur. Her ne kadar tuvalet eğitimine 18. aydan sonra başlamak batı kültürü tarafından bugün yaygın olarak benimsenmişse de erken dönem tuvalet eğitimi de batı dünyası için yabancı değildir. Ailelerin sosyoekonomik koşulları, anne baba eğitim düzeyleri, aile içindeki fert sayısı, kardeş yaşı, kardeş sayısı gibi bir çok faktörün bu süreci farklı etkilediği çeşitli çalışmalarda kanıtlanmıştır. 1962 yılında ortaya atılan metot olan Brazelton ile (Çocuk odaklı metot) günümüzde hala takip edilmeye devam etmektedir. Santral sinir sisteminin miyelinizasyonun tamamlanması ile olgun tuvalet hareketlerinin sağlanması için hazırlığın 12-18 ay arasında görülebileceği kabul edilmiştir. Ancak geçmiş yıllarda daha erken yaşlarda başlayan tuvalet terbiyesinin başlangıç yaşı gittikçe ileri döneme kaymıştır. Yapılan çalışmalarda artık tuvalet eğitiminin gelişmiş ülkelerde 21-36 ay arası başladığı görülmüştür. Bu eğitimin süresi ve başlangıç zamanı kültürlerin farklılığına, ekonomik koşulların sosyal düzeylerin farklılığına göre de değişkenlik göstermektedir. Buna bir örnek vermek gerekirse; Türkiye’de yapılan bazı çalışmalarda kırsal ve sosyoekonomik yönden fakir bölgelerde 18 ayın altında tuvalet terbiyesi verildiği, bunun sebebinin de bebek bezi maliyetinin düşürülmesi olarak gösterilmiştir. Ekonomik olarak birtakım koşullardan yoksun aileler aile içi masrafı azaltmak için erken aylarda tuvalet eğitimine başlamaktadır. Tuvalet eğitiminin başlaması için çocuğumun hazır olduğunu nasıl anlarım? Bu soruya ise bu konuda çocuğunuzun size verdiği işaretler cevap verecektir. Eğer çocuğunuz; a) Basit direktifleri takip edip uyum ile cevap veriyor , b) Bağımsızlık sergileyip hoşuna gitmeyen şeylere hayır yanıtını veriyor , c) Geceyi barsak hareketleri olmadan geçiriyor, d) Barsak hareketleri düzenli, e) Ebeveynlerinin davranışlarını taklit ediyor, f) Kendi başına giysilerini çıkarabiliyor,oturak kullanma ve büyük kardeşleri taklit edip iç çamışırı giyinmekte hevesli, g) Oturakla ilgili kemlileri anlıyor,idrar ya da defekasyon ihtiyacını kelimeler ya da mimiklerle (perdenin arkasına saklanma, utanma, kızarma…) anlatıyor h) Günde aralıksız 2 saat kuru kalıyor ise tuvalet eğitimine hazır hale gelmiştir. Brazelton Çocuk Odaklı Metot: Şuanda yaygın olarak kullanılan bu metotta oturak ile tuvalet eğitimine başlanır. Çocuk eğitime yukarıda saydığımız işaretleri verdiğinde, yani fiziksel ve psikolojik olarak hazır olduğunda çocuk öncelikle giyinik olarak oturağa oturtulur, oturdugu sürede çocukla iletişim kurulur, konuşulur. Anne ya da baba tuvalete girip çıkarken çocuğun bu süreci gözlemlemesine izin verilir, bunun bir ihtiyaç ve herkesin yaptığı normal bir şey olduğu hissettirilir. 1-2 haftalık giyinik şekilde oturağa oturtulduktan sonra bez çıkartılarak oturtma denenir ancak ısrar eilmez. Çocuk bezini kirlettiğinde göreceği şekilde bez oturağa boşaltılır. Çocuk anlamaya başlayınca gün içinde birkaç kez oturağa götürülür. Kendine güveni gelmeye başlayınca bez çıkarılarak dolaşmasına izin verilir, cesaretlendirilir. Bu basamaklarda ustalaşınca ise alıştırma külotlarına geçilir. En önemli nokta ise bu metotta çocuğun her cesur adımından sonra ödüllendirmektir. Asla cezalandırmak doğru değildir. Sonuç: Tuvalet eğitimi çocuğun gelişim basamakları içinde en önemlileri arasındadır. Bu eğitimin verilme şekli çocuk odaklı olmalı ve çocuğun hazır olma işaretlerine göre başlanmalıdır. Eğitime başlamak veya sonuca ulaşmak için dünyada kabul edilen kesin bir yaş sınırı yoktur aile yapısına kültürlere ve bazı koşullara göre değişkenlik göstermektedir. Akılda tutulması gereken en önemli şey ise tuvalet eğitimi esnasında asla cezalandırma yöntemi kullanılmamalıdır.