Ölüm aylığında 900 gün koşulu

5510 sayılı Kanun’un 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 32'nci maddesinin ikinci fıkrasında; ölüm aylığının, en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanacağı öngörülmüştür. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 30.03.2016 tarih ve 2014/10- 850 E. 2016/443 K. sayılı ilamında da belirtildiği üzere, gerek özel hukuk ve gerekse kamu hukuku alanında, kural olarak her kanun, yürürlüğe girdiği tarihten sonraki zamanda meydana gelen olaylara ve ilişkileri uygulanır. Sigortalının ölüm tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan ve uygulanması gereken 5501 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları" başlıklı 32'nci maddesinde ölüm aylığının, en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanacağı düzenlenmiştir. Maddede geçen “Her türlü borçlanma süreleri hariç” ifadesi sigorta başlangıç tarihinin geriye götürülemeyeceğine ilişkin olmayıp açık bir şekilde borçlanmasız süreyi belirtmektedir. Okur sorularına cevaplar:

1982 doğumlu eşimin ilk sigorta başlangıcı 2004’tür. Kıdem tazminatı için şart nedir?

Eşiniz;

a.)58 yaş 7000 gün

b.)58 yaş 25 yıl 4500 gün şartları ile emekli olur.

Kıdem tazminatı için 7000 gün şartı henüz 2004 girişli olduğu için oluşmamıştır.

7000 gün prim günü olması halinde kıdem tazminatı yazısı alabilir.

İlk defa 2013 yılında sigortalı oldum. 40 yaşında 2 yıl prim ödedim. Primleri iade alma hakkım var mı?

Toptan ödeme almak için emeklilik için aranan prim günleri tamamlanması halinde 58/60 yaşında iade edilir.

Emekli de kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kullanılmayan yıllık izin süreleri alabilir mi?

Emekli işçiler de tıpkı diğer işçiler gibi, 4857 sayılı Kanun’da belirtilen tüm hakları almaya hak kazanırlar.

1475/14 Maddesine göre iş akitleri fesih edilmesiyle birlikte kıdem tazminatı yanında ihbar tazminatı ve diğer işçilik hakları da ödenecektir. Ödenmemesi halinde dava açmadan önce arabuluculuğa müracaat edilmesi gerekir.

Elden ücret alan işçi emekli aylığı düşük olur, hizmet tespit davası ile yükselir

Birçok işveren işçisine yasal asgari ücretin netini banka hesabına yatırılması, bunun dışında diğer ücretleri elden vermesi halinde işçinin ileride alacağı emekli aylıkları düşük çıkmaktadır. Bu durum karşısında iş mahkemesinde hizmet tespit davası açılarak haklarını arayabilirler.

Yurtdışı çalışma süreleri, borçlanma ya da kısmi emeklilik aylığı nedir?

Yurtdışı borçlanması yapılması halinde artık son sigortalılık haline bakılmadan 4/b sayılması ile birlikte günlük tutarın tavan/taban tutarlarına %45 uygulanarak primler tahsil ediliyor,1260 günden fazla borçlanılması halinde emekli aylığı hesaplama 4/b statüsü dikkate alınıyor.

Bazen de sözleşmeli ülkeler geçen süreler ise kısmi olarak Türkiye’de hizmetlerle birleştirilmesi suretiyle emekli aylıkları kısmi olarak bağlanıyor. Bu sürelerde borçlanılması halinde tam aylığa dönüşebilir.