Lüks demeye utanır insan
İhtiyaç: Eksikliği duyulan şey. Gereksinim.
İhtiyaç: Eksikliği duyulan şey. Gereksinim.
Lüks: Giyimde, eşyada, harcamada aşırı gitme, gösteriş, şatafat. Gereksinim dışı olan.
Aylardır yazılıyor, çiziliyor. Market, çarşı, pazar her taraf el yakıyor. Neye dokunsan zam üstüne zam yiyor. Stoklamaya kalksan hangisinden kaçar tane alacaksın; çünkü zamlar her ürüne dört koldan ekleniyor. Üç kuruş kar etmek için fazladan alışveriş yapan bu kez kredi kartı borcu ile cebelleşiyor. Hal böyle olunca bazı ihtiyaçlar listeden çıkarılırken bazıları, “nasıl daha ucuza mal edilir”, hesabında takılıp kalıyor. Ancak öyle ürünler var ki, devlet “lüks” görüp yüzde 18 vergi alsa da aslında temel ihtiyaçların başında geliyor. Hijyenik ped, bunun en belirgin örneği. Liste çocuk bezi, hasta bezi, ıslak mendil, tuvalet kağıdı gibi “temel bakım” ürünlerinin farklı vergi oranlarıyla uzayıp gidiyor. Hangi vicdansız, bunlara neden lüks diyor, akıl almıyor. Bu ürünler bir yıl içinde yaklaşık yüzde 50 oranında zamlandı. Pedin, çocuk bezinin birim fiyatı 2 liraya dayandı. Kadınlar fiyatlara tepkili. Derin Yoksulluk Ağı İletişim Koordinatörü Şeyma Duman, “103 aileyle görüşmeler yaptık. Kadınların yüzde 82’si hijyenik pede erişemiyor” dedi.
İki kadından konuyla ilgili kritik hamleler geldi. İlki, CHP Tekirdağ Milletvekili Candan Yüceer’den. Yüceer, TBMM Başkanlığı’na regl ürünlerinden alınan yüzde 18 oranındaki verginin yüzde 1’e düşürülmesini içeren kanun teklifi sundu. Bir kadının hayatının ortalama 2 bin 535 gününde regl olduğunu, bunun 7 yıla tekabül ettiğini belirtti. Yüceer, “Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) regl hakkında doğru ve yararlı bilgiye erişim, regl hijyeni malzemelerine erişim, malzemelerin değişimi için gizlilik sağlayacak tesislere erişim, su ve sabuna erişimin garanti altına alınması gerektiğini ifade etmektedir” dedi.
BAKAN YANIK ÇÖZEBİLİR Mİ?
İkinci hamle ise Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Derya Yanık’tan geldi. Gazetecilerle buluşan Yanık, konuyla ilgili çalışacaklarını söyledi. Sputnik’ten Osman Nuri Cerit’in aktardığına göre, eleştirileri değerlendiren Bakan Yanık, “Kadın hijyen ürünlerinin yanı sıra bize hasta bezi, çocuk beziyle ilgili talepler de geliyor. Bugüne kadar bununla ilgili bir çalışma yapılmadı. Ama bir çalışma yapabiliriz. KDV düştüğünde maalesef bu ürünlere yansıtılmıyor. Ama bunun dışında bir üst sınır gibi başlıkları çalışabiliriz” ifadelerini kullandı.
Yanık ve ekibi, çalışmalara başladı mı bilinmez; ancak regl ürünlerinin ücretsiz olması talebi ile Ankara’da Meclis’e yürümek isteyen bir grup kadın polis tarafından gözaltına alındı. “Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz” ve “Ped, tampon lüks değil temel ihtiyaçtır” sloganları atan kadınlar için “Mor Dayanışma” isimli sosyal medya hesabından, “Arkadaşlarımızı derhal serbest bırakın” açıklaması yapıldı.
UGANDA KADAR OLAMADIK
Avustralya merkezli uluslararası eğitim ve savunuculuk örgütü Global Citizen, 11 ülkede ped ve tamponun ücretsiz olduğunu bildirmişti. Regl ürünlerinin ücretsiz olduğu ülkeler şöyle: 1-İsviçre: 2020’de İsviçre, ped ve tamponu ihtiyacı olan herkese ücretsiz sağlayan ilk ülke oldu. 2-Yeni Zelanda: Başbakan Jacinda Ardern, Şubat 2021’de tüm okulların ücretsiz ped ve tampon sağlayacağını duyurdu. 3-Amerika Birleşik Devletleri: Illinois, Washington, New York, New Hampshire ve Virginia eyaletlerindeki devlet okullarında tampon ve pedler ücretsiz veriliyor. 4-Fransa: Ile-de-France bölgesindeki liselerde organik regl ürünleri ücretsiz. 5-Kenya: Devlet okullarındaki kız öğrencilere pedleri ücretsiz veriyor ve tampon üzerinden vergi alınmıyor. 6-Güney Afrika: Tampondan alınan vergiler kaldırıldı ve okullarda pedler ücretsiz dağıtılıyor. 7-Botsvana: Okul çağındaki tüm kız öğrencilere ücretsiz ped veriliyor. 8-Güney Kore: Başkent Seoul’de 2018’de ücretsiz regl ürünleri verilmesi 10 pilot bölgede başlatılmıştı. 9-Uganda: Ülkedeki tüm okullarda pedler ücretsiz veriliyor. 10-Zambiya: Kırsal bölgelerdeki kızlara ücretsiz ped veriliyor. 11-Kanada: Britanya Kolumbiyası, Ontario, Noca Scotia, Prince Edward adası eyaletlerinde regl ürünleri tüm öğrencilere ücretsiz veriliyor.
Hijyenik pede ulaşımı bu kadar önemli kılan ‘öz bakım’ın yanı sıra, eğitimdir. Hijyenik pede ulaşamayan kızlar okula nasıl gidecek? Her ay, ortalama 1 hafta derslerinden geri kalacak, belki bir gün okuldan alınacak.… Maalesef, ülkemizde kızların eğitiminin önünde yeterince engel var, sırtlarına bir de adet döngüsünün yükünü yüklemeyelim. Onları eğitimden uzaklaştırmayalım, sağlıksız seçeneklere itmeyelim. Sağlık temel haktır. Ped lüks değil, ihtiyaçtır.
İYİ HABER:
Ostim Teknik Üniversitesi’nden Mühendislik Fakültesi Öğretim Görevlisi Mehmet Can Türk, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğrencisi Furkan Ciylan ve Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü öğrencisi Serkan Başol çeşitli patojen biyolojik ajanların sebep olabileceği salgınlara karşı erken uyarı verecek ve süreci yönetmek için gereken verileri sağlayacak bir karar destek sistemi geliştirdi. Sisteme “Biometheus” ismi verildi.
GÜZEL İÇERİK:
Bir eTwinning projesi olan “100 güne 100 kitap”, internet sitesi ve Instagram hesabı üzerinden okul öncesi dönem için nitelikli çocuk kitapları öneriyor. Düzenlediği ‘Çocuk Edebiyatı Zirvesi’ ile kitapları uzmanlar ile mercek altına alarak ebeveynlere yol gösteren proje kapsamında, 17 ildeki kadın kapalı cezaevinde çocuk kütüphanesi oluşturulduğu belirtiliyor.