Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU- EGE TELGRAF/ Türkiye'nin güneydoğusunda, Fırat Nehri ile Merzimen Çayı’nın birleştiği noktada yer alan Rumkale, yüksek kayalarla çevrili etkileyici bir tepe üzerinde konumlanmaktadır. Antik Dönem’den günümüze kadar birçok farklı isimle anılan bu tarihi kale, mimari kalıntılarıyla Geç Roma ve Ortaçağ dönemlerinin izlerini taşımaktadır. Rumkale’nin tarihi, Şitamrat, Kal-a Rhomayta, Hromklay, Ranculat, Kal-at el Rum, Kal-at el Müslimin ve Kale-i Zerrin (Altın Kale) gibi isimlerle anılmasının yanı sıra, burada yer alan yapılarla da derin bir geçmişe işaret etmektedir.
Kalede günümüzde Aziz Nerses Kilisesi, Barşavma Manastırı, çok sayıda yapı kalıntısı, su sarnıçları, kuyular ve hendekler gibi önemli yapılar ziyaretçileri karşılamaktadır. Özellikle Roma Dönemi’nde Hz. İsa’nın havarilerinden Yohannes’in Rumkale’ye gelerek Hıristiyanlık dinini yayması, burayı Hıristiyanlık tarihinde önemli bir merkez haline getirmiştir. İnanışa göre, Yohannes burada bir mağarada İncil’in kopyasını saklamış ve bu kopyalar daha sonra Beyrut’a taşınmıştır.
Ulaşım Bilgileri
Rumkale, Gaziantep’in Yavuzeli ilçesine 25 kilometre uzaklıktaki Kasaba Köyü’nden veya Şanlıurfa’nın Halfeti ilçesinden teknelerle ulaşılabilir. Bir yarımada üzerinde yer alan kale, hendekle bağlantısının kesilmesi nedeniyle su yoluyla erişim imkanı sunmaktadır.
Tarihsel Süreç
Rumkale, antik dönemlerden itibaren stratejik bir konuma sahipti ve Asurlular döneminde biliniyordu. Roma İmparatorluğu döneminde de güçlendirilmiş olan kale, Bizans İmparatorluğu döneminde önemli bir askeri ve dini merkez haline gelmiştir. 11. yüzyılda Ermeni prensliklerine ev sahipliği yapmış olan Rumkale, 12. yüzyılda Ermeni Kilisesi'nin merkezi olmuştur. 1179 yılında burada düzenlenen bir sinod, kentin dini önemini pekiştirmiştir. Osmanlı döneminde ise, 1203-1293 yılları arasında Ermeni Kilisesi'nin başbakanı (Catholicos) için ikamet yeri olarak kullanılmıştır.
Keşif ve Turizm
1830’larda keşfedilen Rumkale, tarihi dokusu ile yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Doğanın ve tarihin birleştiği bu benzersiz mekan, ziyaretçilerine unutulmaz anılar sunmaktadır. Rumkale’nin zengin tarihi ve doğal güzellikleri, tarih meraklıları ve doğa severler için keşfedilmeyi bekleyen bir hazine niteliğindedir.