Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU- EGE TELGRAF/ Çakmaktepe, Şanlıurfa ilinin Eyyübiye ilçesindeki Koçören Mahallesi sınırlarında, yaklaşık 670 metre yükseklikte, Fatik (Cudi) Dağları üzerinde yer alan önemli bir arkeolojik alan olarak dikkat çekiyor. 2021 yılında keşfedilen bu yerleşim, bölgedeki erken Neolitik yerleşimler arasında yer almakta ve Göbeklitepe'nin de çok daha eskiye dayandığına işaret etmektedir.
Erken yerleşik hayatın izlerini taşıyor
Çakmaktepe, Şanlıurfa ilinin merkezinin yaklaşık 20 km güneybatısında, Herim/Ödüllü köyü sınırlarında yer alıyor. Denizden yaklaşık 670 metre yükseklikte ve 150 metre çapında bir yerleşim alanına sahip olan Çakmaktepe, çevresindeki Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem yerleşimleriyle birlikte erken yerleşik hayatın izlerini taşıyor. Bu bölge, avcı-toplayıcı göçebe toplulukların yerleşik hayata geçişinde önemli bir rol oynamış görünüyor. Çakmaktepe, 2021 yılında yapılan "Şanlıurfa Merkez ve Çevresi Tarihöncesi Dönem Arkeolojik Yüzey Araştırması" kapsamında keşfedildi. Hemen ardından kazılar başlatıldı ve Çukurova Üniversitesi ile Şanlıurfa Müzesi'nin katkılarıyla yapılan çalışmalar, bölgenin önemli bir tarihsel öneme sahip olduğunu ortaya koydu. 2022 yılında Japonya'nın Tsukuba Üniversitesi'nin de projeye katılmasıyla çalışmalar genişletildi.
Ana kayaya oyulmuş yapıtlar dikkat çekiyor!
Çakmaktepe'de yapılan kazılar, ana kayaya oyulmuş yuvarlak planlı konutlar ve büyük kamusal yapıları açığa çıkardı. Çapları 3-5 metre arasında değişen evler, bölgedeki yaşamın başlangıcını gözler önüne seriyor. Ayrıca, yaklaşık 16 metre çapında bir kamusal yapı da keşfedildi. Bu yapı, ana kayaya oyulmuş ve içinde farklı ritüel ve törensel kullanımlar için yerler bulunuyor. Yapı içinde yer alan yanmış hayvan başları, bu yapının ritüel amaçlarla kullanıldığını düşündürüyor. Çakmaktepe'de yapılan kazılarda açığa çıkan hayvan kemikleri, bölgedeki avcılık ve hayvancılığın önemli bir yer tuttuğunu gösteriyor. Sığır, koyun, atgiller, ceylan gibi hayvan türlerine ait kalıntılar, bu toplulukların sadece yiyecek arayışında olmadığını, aynı zamanda organize bir şekilde avcılık yaptığını ve hayvanları kontrol altına almayı başardıklarını ortaya koyuyor. Ayrıca, bu dönemde bitkilerin toplanarak öğütülmesi de dikkat çekiyor.
Tarihi, keşfi heyecanlandırıyor!
Çakmaktepe'nin, Göbeklitepe ve Karahantepe gibi önemli yerleşimlerin atası olarak kabul edilebileceği düşünülüyor. Yapılan buluntular, yerleşimin MÖ 10.000-9500 yıllarına tarihlendirildiğini ve Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'in erken aşamalarına işaret ettiğini gösteriyor. Bu, Çakmaktepe'nin, yerleşik hayata geçişin erken dönemlerini anlamak için kritik bir öneme sahip olduğu anlamına geliyor. "Taş Tepeler" projesi, bölgedeki tarihi ve arkeolojik zenginliklerin gün yüzüne çıkarılmasına odaklanmaktadır. Kazıların başında Doç. Dr. Fatma Şahin'in liderliğindeki ekip, Şanlıurfa'nın tarih öncesi dönemlerine dair önemli buluntular elde etmektedir. Bu çalışmalar, Çakmaktepe’nin tarihsel önemini daha da pekiştiriyor.
Gelecek Araştırmalar ve Çakmaktepe'nin Potansiyeli
Çakmaktepe'deki kazılar, arkeologlar için büyük bir bilgi kaynağı oluşturmaktadır. Karbon-14 testleri ile bölgenin kesin yaşı belirlenmeye çalışılacak ve yeni buluntulara ulaşılması beklenmektedir. Bu yerleşim, hem arkeolojik hem de kültürel açıdan büyük bir değer taşımaktadır. Gelecekte yapılacak araştırmalarla, bu bölgenin tarih öncesi döneme ışık tutacak daha fazla veriye ulaşılması beklenmektedir.
Tüm insanlık tarihin erken dönemine ait veriler sunuyor
Çakmaktepe, yalnızca Şanlıurfa'nın değil, tüm insanlık tarihinin erken dönemlerine dair kritik veriler sunmaktadır. Bu yerleşim yeri, avcılıktan yerleşik hayata geçişin ilk adımlarının atıldığı bir alan olarak, Göbeklitepe ve diğer benzer yapılarla olan ilişkisiyle insanlık tarihine önemli katkılarda bulunacaktır. Çakmaktepe ve "Taş Tepeler" projesi, arkeolojik çalışmaların daha da derinleşmesiyle insanlık tarihinin bilinmeyenlerini gün yüzüne çıkarmaya devam edecektir.