Azmi Milli Un Fabrikası: Türkiye’nin ilk fabrikası 100 yaşında

1924 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Aksaray’da kurulan Azmi Milli Un Fabrikası, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk fabrikalarından biri olma özelliği taşırken, aynı zamanda ülkenin sanayi tarihine damgasını vurmuş önemli bir tesistir. 100 yıllık geçmişinde, azim ve kararlılıkla yapılan üretimle, Türkiye’nin ekonomik kalkınmasına katkı sağlamış, Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki sanayileşme çabalarının bir simgesi haline gelmiştir.

Azmi Milli ismi, “milletin azmi” anlamına gelmekte olup, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık ve kalkınma hedeflerinin bir yansımasıdır. Aksaraylılar, dönemin milletvekili Kara Vehbi’nin öncülüğünde bir araya gelerek, yerel halkın katkılarıyla toplam 250 bin lira toplayarak bir şirket kurmuşlardır. Bu süreçte, 1919-1920 yıllarında kurulan Azmi Milli Cemiyeti’nin isminin fabrikaya verilmesi kararlaştırılmıştır. 1924’te bu nizam, Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak fabrika inşaatına başlanmıştır.

Fabrika, 1997 yılına kadar aktif olarak un üretimine devam etti. O dönemde, Aksaray’ın elektrikle tanışması da önemli bir dönüm noktası oldu; 1926’da Aksaray, elektrikli aydınlatmaya geçerek, şehirde büyük bir değişim yaşadı. O zamana kadar gaz lambası ve mum ışığında kalan halk, elektrik sayesinde modern yaşamın kapılarını aralamıştır. Bu durum, Aksaraylıların gururunu artırmış ve fabrikaya olan bağlılıklarını güçlendirmiştir.

Azmi Milli Un Fabrikası, günümüzde müze olarak hizmet vermekte ve ziyaretçilerine tarihi bir yolculuk sunmaktadır. 1924 yılından beri süregelen işçilerin kayıtları ve fabrika içindeki orijinal makineler, geçmişin izlerini taşırken, aynı zamanda Türk sanayisinin gelişimine de tanıklık etmektedir. Müze, Aksaray’ın kültürel mirasının önemli bir parçası olarak haftanın her günü ziyaretçilerini ağırlamaktadır.

Fabrikanın içindeki buğday yıkama, öğütme, temizleme, mekanik değirmenler ve torbalama makineleri, dönemin teknolojisi hakkında bilgi verirken, Türkiye’nin sanayi geçmişinin nasıl şekillendiğini de gözler önüne seriyor. Azmi Milli, sadece bir un fabrikası değil, aynı zamanda Türk milletinin bağımsızlık ve gelişim mücadelesinin de bir sembolüdür. Bu yüzden, Aksaraylılar ve Türk milleti için büyük bir gurur kaynağı olmaya devam etmektedir.