Emekli aylığı bağlama oranında hassas terazi

Emekli aylıkları hesaplanırken en çok kafaları karıştıran uygulama, sigortalıların tek çatı altında SGK birleşmesine rağmen, farklı oranlarda ABO uygulanması sigortalılar tarafından şikayet konusunu oluşturuyor. İşçi için yaşlılık aylık bağlama oranı: 31.12.1999 öncesi dönem için; Gösterge tablosundan hak kazanılan yaşlılık aylıklarının oranı % 60’tır. (9475 ile başlayanlar için) Üst gösterge tablosunun her kademesi için ayrı bir oran belirlenmiş olup 10’uncu derecenin 1’inci kademesinin karşılığı oran % 59.9, 1’inci derecenin 10’uncu kademesinin karşılığı oran ise % 50’dir. (15175 ile başlayanlar için) Sigortalı kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonra doldurulan her tam yaş için ve 5000 günden fazla ödenen her 240 günlük prim için (1) er puan arttırılacak, 5000 günden eksik her 240 günlük prim için (1) er puan eksiltilecektir. Örnek: 9000 gün olan sigortalı gösterge hesabı ile emekli aylığı bağlanırsa, %76 oranında aylık bağlanır. Sigortalının azami ABO %85 fazla olamaz. Üst gösterge olursa ABO % 66 olur. 2000-2008/eylül dahil dönemi için ise; yaşlılık aylıkları için toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 günün her 360 günü için % 3,5, sonraki 5400 günün her 360 günü için % 2, daha sonraki her 360 gün için % 1,5 oranlarının toplamından oluşmaktadır. Örneğe göre ABO % 65 olur, sınırsız ABO bağlanır. 2008/ekim dahil dönem için ise; her bir 360 gün hizmet için % 2 aylık bağlama oranı veriliyor. Yukarıdaki örneğe göre ABO % 50 olur, ABO % 90 geçmez. BAĞ-KUR İÇİN YAŞLILIK AYLIĞI 31.12.1999 öncesi dönem için; yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanan sigortalılara en son prim ödediği gelir basamağından en az bir tam yıl prim ödemiş olması halinde, bulunduğu gelir basamağının, bir yıl ödememiş olması halinde ise bir alt basamağın % 70’i oranında aylık hesaplanacaktır. Bu oran 25 yıldan fazla prim ödenen her tam yıl için 1 puan artırılacaktır. Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşından sonraki hizmetleri için fazla olan her tam yaş için 1 puan artırılacaktır. Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmakla beraber en az 15 tam yıl sigorta primi ödemiş olanlara hesaplanacak aylıklarda primi ödenmemiş 25 yıldan az her tam yıl için 1 puan indirim yapılacaktır. Yukarıdaki örneğe göre işveren Mehmet Bey 9000 güne karşılık ABO %70 olur. Sınırlama yok. 2000-2008/eylül dahil ABO SSK ile aynıdır: Sigortalının toplam sigortalılık süresinin; ilk 10 tam yılının her bir yılı için % 3,5, takip eden 15 tam yılın her bir yılı için % 2, 25 yıldan fazla her bir tam yıl için % 1,5 oranlarının toplamından oluşmaktadır. 2008/ekim sonrası da ABO SSK aynıdır Emekli Sandığı farklı (Ekim 2008 öncesi iştirakçi): Emekli Sandığı matrahının fiili ve itibari hizmet toplamı 25 yıl olanlar için % 75’i, 25 yıldan az olanlara her tam yıl için % 1 eksiği, fazla olanlara da her tam yıl için % 1 fazlası üzerinden bağlanması gerekiyor. Yukarıdaki örneğe göre % 75 olarak hesaplanır. Yıl kesirlerinin her ayı için emekli aylığı bağlanmasına esas aylık tutarının % 1’inin 12’de birinin emekli aylığına ayrıca eklenmesi gerekiyor. Örnek: 28 yıl 8 aylık bir hizmeti olan memurun aylık bağlama oranı yüzde 78,67 oluyor. 2008/Ekimden sonra ilk defa 4/a-4/b-4/c olanlara ortak uygulama: Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanacaktır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınacaktır. Aylık bağlama oranı % 90’ı geçemez. Sonuç: Kamu memurları 4/c statüsünde çalışan olup Ekim 2008 öncesi iştirakçiler gerek alt sınır aylığı gerekse ABO oranları yönünden SSK ve Bağ-Kur'lulara göre avantajlı olup, 99 öncesi dönemin emekli aylığı bağlanmasında SSK gösterge tablosu ve % 70 az aylık bağlanmaması, Bağ-Kur kısmen benzeşebilir, 2000 ve sonrası için SSK ve Bağ-Kur ABO aynı hesaplama mantığı uygulanır. Özellikle 2000 sonrası emekli aylıklarını SSK için gösterge değil, matrahlar belirlemiştir. 2008/Ekim sonrası için Bağ-Kur'lular içinde emekli aylıklarını matrah belirler hale gelmiştir. Bu özellikleri dikkate alınmadan çalışanlarında emekli aylıklarında alt sınır aylığına göre düşüşler meydana gelmiş,1.000 TL olan alt sınır aylıkları korona ile birlikte 1.500 TL’ye yükselmiştir. Alt gelir için olumlu olan iyileştirme, yıllarca tavandan prim ödeyenler arasındaki makası daraltmış, yüksek matrah ödeyenleri mağdur etmiştir.