EİDS nedir, sistem nasıl uygulanacak ve yaptırımlar nasıl olacak?
EİDS NEDİR?
Elektronik İlan Doğrulama Sistemi yani kısaca EİDS, elektronik platformlarda ilan yoluyla taşınmaz pazarlayan kişinin kimlik bilgileri ile ilana konu taşınmazı pazarlama yetkisinin olup olmadığının doğrulanabildiği ve bu şekliyle ilişkinin her üç tarafına da güven telkin eden sistemin adıdır.
SİSTEME NASIL GİRECEK?
Emlak danışmanı, bağlı olduğu ticaret il müdürlüklerine başvurmak suretiyle söz konusu belgeye sahip olabilecektir. Bu belge ile taşınmaz ticareti yapabilmesine resmi olarak olanak sağlanmış olacaktır.
Yetkilendirme sonrası, malik veya yetki veren, e-Devlet yetkilendirme ekranından verdiği yetkiyi iptal edebilecektir. Ancak, yetkilendirmenin iptali durumunda ilan otomatik olarak yayımdan kalkmayacaktır.
İLAN GİRİŞİ
Yetki belgesi olmayan emlak işletmeleri, ilan girişi yapamayacaklar.
15 Eylül 2024 tarihinden itibaren devreye girecek, uygulaması başlayacak olan sistem, 01.01.2025 tarihinden itibaren zorunluluk arz edecek. Aradaki süre bir geçiş dönemi olarak değerlendirilecek. Gerek emlak danışmanlarının sisteme entegre olması ve gerekse vatandaşın uygulamayı öğrenip, sindirebilmesi açısından önem arz edecek. Verilecek yetki üç aydan az olmamakla birlikte süre uzatımı yapılmak istenmesi durumunda yetki veren yeniden e-Devlet üzerinden süre uzatımı yapabilecektir. Ancak ilanın yenilenmesi durumunda aynı giriş ve sorgulama sistemi aşaması yeniden uygulanacaktır. Yetkinin iptal edilmesi durumunda ise ilan kendiliğinden yürürlükten kalkmayacaktır. Ancak yetkisiz olarak işlem yapmaya devam edecek emlak danışmanı yaptırımlara tabi tutulacaktır. Tapusu olmayan taşınmazlar için de ilan vermek mümkün olabilecektir. Sistemde, söz konusu taşınmazın tapusunun olmadığına ilişkin kısmın belirtilmesi gerekecektir.
İlan verildikten sonra il, ilçe, ada ve parsel bilgilerinin değiştirilmesi mümkün olmayacaktır. Yalnızca hangi mahalleye bağlı olduğu bilgisinde değişiklik yapmak mümkün olabilecektir. Mevcut ilanların durumu ne olacaktır? Her biri yenilenecek mi, yoksa ilan süreleri dolana kadar aynı şekilde yayımlanmaya devam edebilecekler midir? Şimdilik, mevcut ilanların süreceği, ancak yeni ilan verilmesi veya yayımlanmakta olan ilanın yenilenmesi durumunda yeni sisteme göre yani EİDS ile yetkilendirilme sonrası ilanın sürmesi mümkün olabileceği anlaşılmaktadır.
UYMAMANIN YAPTIRIMI?
Öncelikle sisteme girilmesi ve gerek satılık ve gerekse kiralık taşınmaz ilanı verilebilmesi olanaksız olacak. Düzenlemeye aykırı olarak farklı sosyal medya platformlarında ilanlar verilmesi durumu için de yaptırım düzenlenmiş.
Mevzuata aykırı hareket edenler hakkında her bir aykırılık için 158 bin 460 liraya kadar idari para cezası uygulanabileceği ifade edilmektedir. Düzenleme ile vatandaşların mağduriyetlerinin önlenmesi, yetki belgesiz ve kayıt dışı emlakçılık faaliyeti yapılmasının önüne geçilmesi, sahte, aldatıcı ilanlar ile bunların yol açtığı abartılmış fiyat artışlarının önüne geçilmesinin hedeflendiği anlaşılmaktadır.
Arabulucu Avukat Nurdan Heris