Ara tatilinde hepimiz izinlerimizi alıp çocuklarımızla güzel, eğlenceli zamanlar geçirmeye çalışıyoruz. Bu hem bizler hem de çocuklarımız için elbette özel anlar ama tatilde çocuklarınızla geçireceğimiz yakın zamanı fırsata çevirmeye ne dersiniz?
Bugün kü yazımda çocuklarınızın gelişimini destekleyecek çok önemli bir eğitim olan "sınır koyma" becerisinden bahsetmek istiyorum. Sınırlar, açık iletişime ve daha etkili bir ifadeşekline teşvik ettiği gibi çocuğunuz gelişiminde çok önemli bir beceridir. Çocuklarımızın sınırlarını önemli olduğunu anlamalarının en temel yolu onlara sağlılklı sınırlar çizmektir. Sınırlar, çocuklarınızla aranızda güvenli bir ilişki gelişmesini destekler ve koyduğunuz sınırlarda net olabildiğinizde onlarla saha sağlıklı ilişkiler geliştirebilirsiniz. Çocuklarınıza hangi sınırlar belirleyeceğinizi oluştururken onlardan ne yapmalarını istediğiniz hususunda net mesajlar vermeniz önemlidir elbette ama çocuğunuz için belirleyeceğiniz sınırların gerçekten çocuklarınız tarafından kabul edilebilir olması önemlidir. Bu ilişkinizin ne kadar sağlıklı olacağını belirleyen en temel unsurdur. Çocuklarınız için sınır belirlerken mümkün olduğunca pozitif cümleler seçmeye çalışın çocuklar belirlediğiniz sınırları kendisini cezalandırıyormuşsunuz gibi hissetmemesi önemlidir. Mesela, çocuğunuz için yapmasını istemediğiniz şey yerine ondan yapmasını istediğiniz şeyi açıkca belirtin. Bunu bir örnekle daha iyi açacak olursak somut işlem döneminde bir çocuğunuz olduğunu düşünelim ve ona öfkelendiğinde yaptığı vurma davranışı için sınır belirlemeye çalıştığınızı varsayalım.
‘İZİN VEREMEM’
Bu durumda çocuğunuza "bana vurmana izin veremem" dediğinizde muhtemelen çocuğunuz size bir süre daha vurmaya devam edecektir. Bu sizin sinirlerinizi bir süre çok yıpratacak, durumu içinden daha da çıkılmaz noktaya getirecektir. Çünkü ona vurma davranışı ile ilgili sınır belirlerken "bana vurma" dediğiniz için çocuğunuz muhtemelen "vurma" kelimesini odaklanmıştır. Yukarda da belirttiğim gibi kullandığımız kelimlerin hepimizin üzerinde müthiş bir etkisi var. Bu yüzden çocuğumuza ne yapmamasını söylemekten çok ne yapmasını istediğimizi açıkca belirtmeliyiz. Bu çocuğumuzun olumsuz davranışlar yerine olumlu davranışlara odaklanmasını da sağlayacaktır. Şunu özellikle belirtmek isterim ki dikkati nereye çekiyorsak çocuğumuzun odağını orada büyütürüz. Çocuğumuza sınır belirlerken olumlu davranışlara odaklanmasını ne kadar sık kullanırsak zamanla ne kadar işe yaradığını göreceksiniz. Çocuklarımıza sınır koyarken pozitif veya negatif bir dil kullanmanın arasında fark vardır. Sınır çizmek demek daha sert bir kullanmak vyae olumsuz davranışlara odaklanmak demek değildir. Çocuklarımıza olumsuz gördüğümüz davranışları için olumlu neler yapabileceğini öğretmektir. Yukarda ki vurma örneğindeki gibi "bana vurmana asla izin vermem" dediğinizde çocuğunuz öfkelendiğinde yine vurma davranışını hatırlayacak yine size vuracaktır. Özellikle öfke gibi büyük duygular içindeyken çocuğunuza o anlarda neler yapması gerektiğinde onlara öncülük edip rehberlik yapın. Belki öfke duygusu büyükken size vurmaya devam edecek, belki size bir iki tekme vurmaya çalışacak ama yavaş yavaş nasıl yatışacağını öğrettiğinizde hem kendisini iyi hissedecek hem de o an da neler yapabileceğine dair farklı seçenekleri bulunduğuna dair farkındalık kazanacaktır.
Küçük çocukların ihtiyaçları basit ve nettir. Kullandığı sözler sınırlıdır. Onlara anlayabilecekleri ve kabul edebilecekleri sınırlar koyarsak çocuğumuz olumsuz bir davranış karşısında cezalandırılmak yerine o davranışın yerine daha pozitif daha nazik ne yapabileceğini öğrenecektir. Çocuğumuzun büyüme döneminde psikososyal gelişimini desteklerken enerjinizi negatife odaklamayın. Çocuğunuzun gelişimini koyacağınız sağlıklı sınırlarla yeni davranışlar öğrenmesine fırsat verin.