Son yıllarda küresel iklim kriziyle birlikte Akdeniz ve Türkiye çevresindeki denizlerde hızla artan balon balığı popülasyonlarının ekosistem ve ekonomi üzerindeki etkileri, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Görevlisi Doç. Dr. İnci Tüney Kızılkaya tarafından detaylıca açıklandı.
BALON BALIKLARININ AKDENİZ'E GİRİŞİ
Doç. Dr. Kızılkaya, balon balıklarının Akdeniz’e nasıl girdiğini ve hangi yollardan ulaştığını belirtti: “Şu an denizlerimizde yedi farklı türde balon balığı mevcut. Bu türler, Kızıldeniz üzerinden Süveyş Kanalı vasıtasıyla ve oradan da Hint-Pasifik Okyanusu’ndan Akdeniz’e ulaştı. Akdeniz suyunun sıcaklığındaki artış, bu göçmen türlerin sayısının artmasına neden oldu. Bazı göçmen türler aşırı şekilde çoğalarak ekosistemde baskın hale geldi. Bu türler istilacı olarak adlandırılıyor ve iklim değişikliği ile Süveyş Kanalı’nın genişlemesi bu istilayı hızlandırdı.”
BALON BALIKLARININ TEHLİKELERİ
Balon balıklarının oluşturduğu tehlikeleri açıklayan Doç. Dr. Kızılkaya, “Balon balıklarının bazı türleri ölümcül derecede toksin içeriyor ve kesinlikle yenmemesi gerekiyor. Şu anda en tehlikeli türlerden biri ‘Lagocephalus sceleratus’. Bu tür, zehirli Tetrodotoksin (TTX) üretiyor ve ilk olarak 2005 yılında Gökova Körfezi’nde tespit edildi” dedi.
EKONOMİK ZARARI 2 MİLYON EURO’YA ULAŞIYOR
Doç. Dr. Kızılkaya, balon balıklarının ekonomik zararlarına da değindi: “Türkiye’de balon balıklarının ekonomiye yıllık yaklaşık 2 milyon Euro zarar verdiği belirlenmiştir. Sert diş yapıları ve çeşitli organizmaları tüketme yetenekleri nedeniyle, bu balıklar çeşitli ekosistemlerde ciddi sorunlara yol açıyor. Akdeniz ve Güney Ege Denizi kıyılarında yerel balık türlerini tehdit eden ve balıkçılık endüstrisine zarar veren balon balıkları, acil yönetim önlemleri gerektiriyor.”
EKOSİSTEM ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Balon balıklarının ekosistem üzerindeki etkileri de oldukça ciddi. Doç. Dr. Kızılkaya, “Balon balıkları hızla çoğalarak ekosistem üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Ahtapot, mürekkep balığı, kalamar ve karidesler gibi deniz canlıları, balon balıkları tarafından tüketiliyor ve bu durum diğer deniz canlıları üzerinde olumsuz etkiler yaratıyor” dedi.
GELECEĞE YÖNELİK ÇALIŞMALAR VE BİLİNÇLENDİRME
Doç. Dr. Kızılkaya, balon balıklarının toksin içeren dokularıyla ilgili yaptıkları çalışmalarda, tüm dokularının tehlikeli oranda toksin içerdiğini belirttiklerini ifade etti. Ayrıca, Tetrodotoksin maddesinin ağrı kesici olarak kullanılabileceği yönündeki araştırmaların devam ettiğini, ancak henüz onaylanmadığını ekledi. “Bilinçlendirme ve kontrol çalışmalarına devam ediyoruz. Tarım ve Orman Bakanlığı, halkı bilinçlendirmek amacıyla çeşitli projeler ve eğitimler düzenliyor” diye konuştu.
