31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 19’uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “7.500” ibaresi “10.000” şeklinde Ocak 2024 maaş döneminden itibaren değiştirilmiştir, yeni alt sınır aylığı düzenlenmiştir.
Ek ödeme dahil 10 bin TL’nin altında kalan emekli aylık tutarları Hazine tarafından tamamlanır. Alt sınır aylığı ikincil koruma kalkanı olarak 5510/ek madde 19 ile tamamlama mantığı geliştirilmiştir. Burada hedef düşük emekli aylığı alan sigortalıların sosyal güvenlik kaynağı ile değil, Hazine tamamlamasıyla sosyal koruma programı geliştirilmiş. TÜRK-İŞ araştırmasının 2024 Ocak ayı sonucuna göre; Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 15.048,89 TL’ye, gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 49.019,19 TL’ye, bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 19.630,40 TL’ye yükseldi. Bunun karşılığında yaklaşan yerel seçimler sonucunda 7.500 TL alt sınır emekli aylığı yüzde 33,33 oranında güncellenmiş 10.000 TL yükselmiştir.
SİSTEME ZARAR VERİR Mİ?
Primli sistem olan sosyal güvenlik sisteminde karşılığı olmayan ödemeler sistemin dengesine zarar verir. Sisteme olan güvensizliği tetikler, yüksek prim ödeyenler, emekli olan sigortalılar açısından haksız ortam oluşturur. Kayıt dışına etkisi olur, 3600 gün üstünden prim ödeyen sigortalılar 10 bin TL alt sınır aylığı karşısında orantısal haksızlıkla demorilize olmalarına neden olur, çünkü kayıt dışının ödüllendirildiği sisteme prim verilmiş olur.
5510/EK 19. MADDEDE YAPILAN ALT SINIR AYLIĞI DEĞİŞİKLİKLERİ
2019 yılında başlayan ekonomik sıkıntılar ve emekli maaşlarında geçmişten günümüze TÜİK tarafından gerçekleşen enflasyona uygun olmayan emekli zamları ve yapılmayan seyyanen zamlardan dolayı bu ara çözüme gidilmiş pandemi dönemi ve bozulan ekonomik dengelerden dolayı 2021 yılı hariç her yıl için alt sınır aylığında düzenleme yapılmıştır. 10.000 TL günümüzde /1.000TL 2019 yılında oranlamasıyla dengelerin nasıl bozulduğu ve tavandan prim ödeyenlere ise 2019 yılından günümüze cömert davranılmamıştır.
Malullük, yaşlılık, ölüm aylıkları uzun vadeli sigorta kollarından prim ödendiği için 10.000 TL uygulamada yer alır, kısa vadeli sigorta kollarından ödenen sürekli iş göremezlik geliri (İş kazası/meslek hastalığında) uygulanmaz.
Ocak Ayından itibaren 10.000 TL uygulanmasında kök aylığın uygulanmasına bakılacak, ek ödeme yüzde 4 yada yüzde 5 göre ek /19 madde ile tamamlaması yapılacaktır. Sigortalıların yaklaşık yüzde 40’ına alt sınır aylığı düzeyinde 10 bin TL uygulanacaktır. (Ölüm aylığı alanlarında hisseleri doğrultusunda)
Ek madde 19 sigortalılar açısından haksız rekabeti tamamlayan sisteme dönüşmüş uygulama olup, emeklilerin sosyal devlette kendi gelirleri ile yaşamsal hakları tescil edilmeli, siyasi ve popülist yaklaşımlara sosyal güvenlik teslim edilmeden aylık hesaplama sisteminin yeniden gözden geçirilmesi hayat geçirilmelidir.
İntibak beklentileri ek madde 19 ile ötelenmeye devam ediyor. İntibak ile ek madde 19 oluşan eşitsizliğin önüne geçilmesi gerekir.