Üzerinde en çok tartışma çıkan konu işte bu hassas konudur. Çok çok değerli, özel mülkiyet hakkına ilişkin çok özel düzenlemeler içermektedir.
Olağanüstü durum mevcut iken veya oluşma ihtimali var ise gibi iki ayrı durumda uygulama olanağı bulma ihtimali bulunan bir konudur.
Kişilerin tüm yaşamları boyunca didinerek elde etmiş oldukları taşınmazları ile ilgili hak kaybına uğratılmadan, yenileme veya yeniden barınma olanakları nasıl sağlanacaktır?
Tüm bu soruların nasıl yanıtlanabileceği, daha çok yönetmeliğin de yeni düzenlemelere uyarlanması ve sonrasında da uygulama aşamasında ortaya çıkacak ise de yasa ile getirilen düzenleme aşağıdaki şekildedir:
Rezerv yapı alanlarını belirleme yetkisi taşınmazların özelliklerine göre Cumhurbaşkanı ve Başkanlığa aittir. Bu durum, çeşitli ihtimallere göre aşağıda maddeler halinde listelenmiştir.
1. Başkanlığın talebi üzerine; 28/12/1960 tarihli ve 189 sayılı Millî Savunma Bakanlığı İskân İhtiyaçları İçin Sarfiyat İcrası ve Bu Bakanlıkça Kullanılan Gayrimenkullerden Lüzumu Kalmayanların Satılmasına Salâhiyet Verilmesi Hakkında Kanun ve 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında bulunan yerler de dâhil olmak üzere, riskli alanlarda ve rezerv yapı alanlarında olup Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlardan;
a) Kamu idarelerine tahsisli olanlar, Cumhurbaşkanı kararıyla,
b) Kamu idarelerine tahsisli olmayanlar, ilgili kamu idaresinin görüşü alınarak,
Başkanlığa devredilir veya Başkanlığın talebi üzerine TOKİ’ye ve idareye BEDELSİZ olarak devredilebilir.
2. Bu Kanuna göre uygulamada bulunulan alanlarda yer alan veya Başkanlıkça bu Kanun kapsamında kullanılmak üzere belirlenen tescil dışı alanlar, tapuda Hazine adına tescil edildikten sonra Başkanlığa devredilir veya Başkanlığın talebi üzerine TOKİ'ye ve İdareye bedelsiz olarak devredilebilir.
3. Tahsis ve devir tarihinden itibaren üç yıl içinde ve gerekli görülen hâllerde uzatılan süre içinde maksadına uygun olarak kullanılmadığı Başkanlıkça tespit edilen taşınmazlar, bedelsiz olarak ve resen tapuda Hazine adına tescil edilir veya önceki maliki olan kamu idaresine devredilir.
4. 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında olup riskli alanlarda ve riskli yapılarda yaşayanların nakledilmesi için Başkanlıkça ihtiyaç duyulan taşınmazlar, 4342 sayılı Kanunun 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (g) bendindeki alanlardan sayılarak, tahsis amaçları aynı maddeye göre değiştirilip tapuda Hazine adına tescil edilir; bu taşınmazlar hakkında bu Kanuna göre uygulamada bulunulur.
5. Gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerince mülkiyetlerindeki taşınmazların rezerv yapı alanı olarak belirlenmesi talebinde bulunulabilmesi için; bu taşınmazların yapılaşmaya esas arsa metrekaresinin yüzde otuzunun mülkiyetinin devrine muvafakat edilmesi veya aynı miktarın değerinin dönüşüm projeleri özel hesabına gelir olarak kaydedilmek üzere Başkanlığa verilmesi gerekir.
ARABULUCU AVUKAT NURDAN HERİS