Felaketler, planlı ve programlı olmaz, aniden gelişir, hazırlıksız yakalanmamak gerekir. O nedenle, uygulamanın yapılabilmesi için, yasada sözü geçen kurum ve kavramların hangilerini olduğunu şimdiden bilmek gerekmektedir.
BAKANLIK; "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı"dır.
İDARE: Belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeleri, bu sınırlar dışında il özel idarelerini, büyükşehirlerde büyükşehir belediyelerini ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi hâlinde büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçe belediyeleridir.
REZERV YAPI ALANI: Bu Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda kullanılmak üzere, TOKİ’nin veya İdarenin talebine bağlı olarak veya resen Bakanlıkça belirlenen alanlarıdır.
RİSKLİ ALAN: Zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan, Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan alandır.
RİSKLİ YAPI: Riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapıyı ifade eder.
TOKİ: Toplu Konut İdaresi Başkanlığıdır.
BAŞKANLIK: Kentsel Dönüşüm Başkanlığıdır.
NASIL BELİRLENİR?
Kentsel Dönüşüm Başkanlığı (bundan böyle “Başkanlık” olarak ifade edilecektir), riskli yapıların tespitine ilişkin bir yönetmelik hazırlamıştır. Ancak, 9 kasım 2023 tarihli son değişiklikler bu yönetmeliğe henüz işlenmemiştir. O nedenle burada zikretmeyeceğiz, ancak uygulama gerçekleştirilirken yönetmelikten büyük ölçüde yararlanılacaktır. Malikler, bu mevzuat hükümleri dahilinde, Bakanlıkça lisanslandırılmış olan kurum ve kuruluşlara, masrafları kendilerine ait olmak üzere risk tespiti yaptıracaklardır. Sonucu Başkanlığa ve İdareye (ilgili belediye veya il özel idaresi) bildirecekler.
Başkanlık/İdare, RE’SEN de riskli yapıyı belirleyebilir. Ya da maliklere risk belirlemesi yapmaları için süre verebilir. Kendilerine tanınan sürede malikler tespit yapmazlarsa, Başkanlık/İdare re’sen tespiti yapabilir. Başkanlık, bu tespiti yapmasını İdareden de isteyebilir.
Başkanlık/İdare’nin riskli yapı tespitinin engellenmesi durumunda ne olur?
Başkanlık/İdarenin talebi üzerine, mülki idare amirinin vereceği yazılı izin ile yeterli kolluk kuvveti yardımıyla; kapalı kapı/alanlar dahi açılmak/açtırılmak suretiyle re’sen tespit yaptırılabilir. Bu önemli bir konudur, bu düzenleme ile kişilerin mülkiyetleri altındaki taşınmazları üzerinde bir zor kullanım öngörülmüştür.
Yapılan tespit sonucu bina riski yapı olarak belirlendiyse ne olacak?
Malikler, 15 gün içinde itirazda bulunabilirler.
Bu itiraz nereye yapılır?
Bir teknik heyet oluşturulacaktır. İtirazlar da bu teknik heyete yapılacaktır.
Bu heyet nasıl oluşturulacaktır?
Başkanlığın talebi üzerine üniversitelerce ilgili meslek disiplini öğretim üyeleri arasından görevlendirilecek dört kişi ve Başkanlıkta görevli üç kişi, toplamda yedi kişilik bir teknik heyet olacaktır. İtirazları bu heyet karara bağlayacaktır.
Sonrasında; Başkanlık/İdare, tapu kütüğünün beyanlar hanesine tespit tarihinden itibaren en geç 10 iş günü içinde bildirir. Ayni ve şahsi hak sahipliğine tebliğ niteliği taşıyacak şekilde, tespite ilişkin bilgileri içeren bir tutanak yapıya asılır. Maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirilir ve ilgili muhtarlıkta 15 gün süreyle ilan edilir. Muhtarlıkta yapılan ilanın son günü tebligat yapılmış olarak kabul edilir. Riskli yapılar ayrıca, Başkanlığın internet sayfasında 15 gün süreyle ilan edilir.