Pandeminin etkilerinin azalmaya başlaması ile, alınan ekonomik yaraların sarılması planlanırken 2023 yılının başlında hem yüreklerimize hem de ülke ekonomisine ateş düştü. 6 Şubat depremleri ile sarsıldık, çok can kaybı yaşadık. Depremler sonucunda Türkiye'de resmi rakamlara göre en az 50 bin 783 vatandaşımız hayatını kaybetti. 2023 Meclis Deprem Araştırma Komisyonu verilerine göre depremin toplam maliyeti 2023 gayrisafi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde 9’una denk gelerek, 148,8 milyar dolar oldu. Bu rakam 1999 Marmara depreminin yol açtığı maddi kaybın yaklaşık 6 katından fazla olarak tarihe geçti.
MALİ POLİTİKALAR
14 Mayıs tarihinde yapılan genel seçimler sebebi ile yılın ilk yarısında seçim ekonomisi uygulandı. Tüm baskılamalara rağmen döviz yıl içinde yükselişini sürdürdü. 1 Ocak 2023 tarihi itibari ile yıla 18,70 TL ile başlayan Dolar kuru 29,40 TL seviyesine; 19,90 TL ile başlayan Euro kuru ise 32,40 TL seviyesine ulaştı. 2022 yılında iki kez yapılan zam ile net 5 bin 500 TL olan asgari ücret 2023 yılında da iki zam aldı. Ocak ayında yüzde 54,66 oranında artış ile 8 bin 506 TL olan asgari ücret Temmuz ayında yüzde 34 oranında artış ile 11 bin 402 TL’ye yükseltildi. Yılın son günlerinde gelen açıklama ile de 2024 yılı için yüzde 49 artış yapılarak 17 bin 2 TL olarak belirlendi. Seçim sonrası, ülke ekonomisinin toparlanması adına umut veren gelişmeler yaşandı. 5 Haziran 2023 tarihinde Mehmet Şimşek Hazine ve Maliye Bakanlığı görevini devralırken, 9 Haziran 2023 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilk kadın başkanı olarak Hafize Gaye Erkan göreve başladı. 2023 yılının ikinci yarısında Türkiye'nin bütçe disiplinini sağlama ve enflasyonla mücadele konularındaki kararlılığı dikkat çekici hale geldi. Bütçe açığını kontrol altına alabilmek amacı ile mali politikalar etkili bir şekilde yönetilmeye başlandı. Enflasyonla mücadelede ise Merkez Bankası'nın sıkı para politikası uygulamaları, ekonomide istikrarın sağlanmasına katkıda bulundu. Ancak, küresel ekonomik belirsizlikler ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar gibi etkenler, Türkiye'nin finansal piyasalarında da dalgalanmalara neden oldu.
TOPLAM CİRO
2022 yılı ortalaması 789,3, 2022 Aralık ayı itibari ile 1202,9 olan toplam ciro endeksinin 2023 yılı ortalaması 1216 ve ekim ayı rakamı 1575,6 oldu. Tüketici Fiyat Endeksi verileri ise 2022 yılına yüzde 22,58 ile başlarken yılı yüzde 72,31 ile kapattı. 2023 yılına yüzde 72,45 ile başladı ve kasım ayı itibari ile uygulanan politikalar sayesinde yüzde 53,4 seviyesine geldi. Enflasyon hedefine yönelik atılan adımların başında faiz artırımları gelmekte olup, 2022 yılının Kasım ayında yüzde 10,5’ten yüzde 9 seviyesine indirilen faiz oranı; 2023 yılı şubat ayında yüzde 8,5 oranına indirildi. Haziran ayında faiz artırım sürecine başlanarak yüzde 15 seviyesine çıkarılıp, 22 Aralık tarihinde gerçekleştirilen son toplantı ile yüzde 42,5 olarak belirlendi. 2023 yılında Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı, dış ticaret açığını azaltmaya yönelik stratejiler ile paralel yönetilmeye çalışıldı. Yetersiz olmakla birlikte ihracatın desteklenmesi amacıyla ihracatın finansmanına yönelik aksiyonlara öncelik verildi. Buna rağmen 2022 yılında 254 milyar 169 milyon 747 bin dolar olarak gerçekleşen ihracat 2023 yılı ekim ayında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre sadece binde 2 oranında artış ile 209 milyar 903 milyon 888 bin dolara ulaşabildi. 2024 yılında, Türkiye’nin ekonomi yönetimi sürecini küresel ekonomideki değişkenlikler ve jeopolitik gelişmeler kadar yapılacak yerel seçimler de etkileyecek olup, uygulanan istikrarlı kararlar, reform çabaları ve stratejik planlamalar, olumlu bir finansal yapı için umut verici bir zemin oluşturacaktır. Yatırımcı güvenini artırmak, sürdürülebilir büyüme için stratejik sektörlere odaklanmak ve teknolojik dönüşümü hızlandırmaya yönelik aksiyonlar da bu sürece katkı sağlayacaktır.
2024 yılının her ne kadar zorlu geçmesi beklense de umudu korumak, en büyük motivasyon kağnağıdır. Bu vesile ile tüm okurlarımıza sağlık, huzur ve mutlulukla gelecek bir yıl diliyorum.
Gelecek hafta verilerin açıklanacağı takvimden önemli olanları aşağıda paylaşıyorum.
Ekonomik Veri Takvimi
2 Ocak 2024, Salı Çin İmalat Sektörü PMI
2 Ocak 2024, Salı Türkiye İmalat Sektörü PMI
2 Ocak 2024, Salı Euro Bölgesi İmalat Sektörü PMI
3 Ocak 2024, Çarşamba Türkiye TÜFE (Aylık/Yıllık)
3 Ocak 2024, Çarşamba ABD İmalat Sektörü PMI
4 Ocak 2024, Perşembe İngiltere Hizmet/Bileşik PMI
4 Ocak 2024, Perşembe ABD İşsizlik Başvuruları
5 Ocak 2024, Cuma Euro Bölgesi TÜFE/ÜFE
Ekonomi ve Finans Sözlüğü
Fiyat İstikrarı: Para politikasının uzun dönemli temel amaçlarına (büyüme ve istihdam) yönelik olarak ekonomik birimlerin karar alma süreçlerinde etkili olmayacak ölçüde düşük ve istikrarlı bir enflasyon oranını ifade eder (TCMB).
Reel Kesim Güven Endeksi: Reel sektör temsilcilerinin ekonomik görünüme ilişkin genel izlenimlerini ortaya koymak amacıyla, İktisadi Yönelim Anketi’nin, farklı sorularına verilen yanıtların birlikte değerlendirilerek özetlendiği bir göstergedir (TCMB).